Anayasa Mahkemesi, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nın Anadolu Ajansı’nın “faaliyet” ve “örgütlenme ve insan kaynakları yönetimi” üzerindeki denetim yetkisini anayasaya aykırı bularak iptal etti. Anayasaya göre Anadolu Ajansı’nın özerk ve yayınlarının tarafsız olduğuna dikkat çekilen kararda, “Ajansın faaliyetlerinin yürütmenin içinde yer alan ve Cumhurbaşkanlığına bağlı olan başkanlıkça denetlenmesi, ajansın özerkliğiyle bağdaşmadığı gibi yayınlarının tarafsızlığını da etkileme ihtimalini barındırmaktadır” denildi. Ankaragazetecisi.com’dan Alican Uludağ’ın haberine göre, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesinin ardından Recep Tayyip Erdoğan tarafından yayımlanan 14. No’lu Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle İletişim Başkanlığı’nın yetkileri belirlendi. Kararnamenin 14. Maddesinde Anadolu Ajansı başlığı altında şu düzenleme getirildi: “Bakanlık her yıl kendi bütçesinin Anadolu Ajansı bölümündeki ödeneği aşmamak üzere Anadolu Ajansı ile en çok 5 yıllık sözleşme yapmaya yetkili olup; Anadolu Ajansının faaliyet, bütçe, örgütlenme ve insan kaynakları yönetimi üzerinde denetime de sahiptir. Bu denetime ilişkin usul ve esaslar Başkanlıkça belirlenir. Yapılacak sözleşmede Anadolu Ajansı yöneticilerinin atanma yolları da belirlenir.” CHP, bu düzenlemenin anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle iptali talebiyle AYM’ye başvurdu. DENETİM YETKİSİ ANAYASAYA AYKIRI Yüksek Mahkeme, düzenlemedeki İletişim Başkanlığı’nın A.A’nın “faaliyet” ve “Örgütlenme ve insan kaynakları yönetimi” üzerinde “denetim” yapma yetkisini anayasaya aykırı buldu. Mahkeme, “Bu denetime ilişkin usul ve esaslar Başkanlıkça belirlenir” şeklindeki ikinci cümle ile “Yapılacak sözleşmede Anadolu Ajansı yöneticilerinin atanma yolları da belirlenir” ibareli üçüncü cümlenin de iptaline arar verdi. AJANSIN TARAFSIZLIĞINI ETKİLER Kararın gerekçesinde anayasanın 133. Maddesinde devlet tarafından kamu tüzelkişiliği olarak kurulan haber ajanslarının özerk ve yayınlarının tarafsız olduğuna ilişkin düzenlemeye işaret edildi. Kararda, şöyle denildi: “Kuralın birinci cümlesinde ajansın bütçesinin yanı sıra faaliyeti, örgütlenmesi ve insan kaynakları yönetimi üzerindeki denetimin de merkezi idare tarafından yapılması öngörülmektedir. Ajansın şirket olarak temel amacı, yurt içinde ya yurt dışındaki olaylarla ilgili doğru, çabuk, tarafsız, çağdaş haber ve fotoğraf, görüntü ve multimedya istihbaratı yaparak bilgiyi basın ve yayın abonelerine ulaştırmaktır. Bu itibarla ajansın faaliyetlerinin yürütmenin içinde yer alan ve Cumhurbaşkanlığına bağlı olan başkanlıkça denetlenmesi, ajansın özerkliğiyle bağdaşmadığı gibi yayınlarının tarafsızlığını da etkileme ihtimalini barındırmaktadır. Öte yandan Ajansın örgütlenmesi ve insan kaynakları yönetimi üzerinde Başkanlığın denetim yetkisine sahip olması da Ajansın kendi faaliyetlerine ilişkin kararları alma ve uygulama konusundaki serbestisini ortadan kaldırdığından Anayasanın 133. Maddesinin üçüncü fıkrasında güvence altına alınan kamu tüzel kişilerinden yardım gören haber ajanslarının özerkliği ilkesiyle bağdaşmamaktadır.” Kararda, Ajansın denetimine ilişkin temel ilkeler ortaya konulmadan ve çerçeve çizilmeden Başkanlığa sınırları belirsiz bir alanı düzenleme yetkisinin verilmesinin, anayasanın Cumhurbaşkanına tanıdığı düzenleme yetkisinin idareye bırakılması sonucunu doğurduğu kaydedildi. Kararda, “Anayasa koyucu tarafından CBK’ya tanınan asli bir yetkinin, başka bir idari işleme bırakılması mümkün değildir.” Denildi. YÖNETİCİ ATAMA YOLLARINI BELİRLEYEMEZ Anayasanın 133. Maddesinin 3. Fıkrasında düzenlenen haber ajanslarının özerkliğinin, Ajansın kendi yönetim ve örgütlenmesine ilişkin kararları alma ve uygulama konusunda gerekli yetkiyle donatılmış olmasını ve Ajansın dış etkilere karşı korunmasını güvence altına aldığına işaret edilen kararda, “Bu itibarla Ajansın yöneticilerinin atama yollarının her yıl yenilenen sözleşme ile belirlenmesi, Ajansın, Anayasa’nın anılan maddesi gereğince sahip olduğu özerkliği anlamsız kılmaktadır.” İfadesi kullanıldı.