İran'da dün gece gösterilerde 9 kişi daha öldü. Ülkede düzenlenen gösterilerde toplamda ölü sayısı 27'ye çıktı.
İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, gösterilere ilişkin ilk açıklamasını yaptı. İran lideri, İran'ın düşmanlarının ülkede karışıklık çıkardığını söyledi.
Hamaney, son olaylar hakkında 'doğru zamanda' ulusa sesleneceğini ifade etti.
Hamaney'den sonra ülkedeki en yetkili isim İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani gösterilere ilişkin yaptığı açıklamada, İran'da her eylemcinin yurt dışından emir almadığını belirtti ve "Bir grup insan da fikirlerini ve sorunlarını aktarmak için sokağa çıktı" diye konuştu. Ancak Hamaney, açıklamasında Ruhani'nin kullandığı ılımlı dilin dışına çıktı. Hamaney'in açıklamasının ülke çapında yaratacağı etki merak ediliyor.
İran’da geçen perşembe patlayan eylemler büyüyerek devam ederken, protestoculara başta ılımlı bir yaklaşım sergileyen İran Cumhurbaşkanı Ruhani dün sertleşti. Ruhani, ‘azınlık’ diye nitelediği eylemcilere karşı cevabı bizzat “İran halkının vereceğini” söyledi. Öte yandan 29 kente yayılan gösterilerde ölenlerin sayısı 18’e yükseldi. 400'den fazla da gözaltı var. Gösteriler hakkında açıklama yapan Tahran Devrim Mahkemesi Başkanı Musa Gazanfer Abadi, üçüncü günden sonra gösterilere katılan eylemcilerin daha ağır cezalara çarptırılacağını ifade etti. Tepkilerin odağındaki isim olan İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney sessizliğini bozarak, düşmanların ülkedeki eylemleri para, silah ve ajanlarla körüklediğini ifade etti.
İran’da Meşhed’de başlayan gösteriler ülke geneline büyüyerek yayıldı. Önceki günden bu yana 16 kişi hayatını kaybetti. Böylece eylemlerin başından beri can kaybı 18’e çıktı.
İran devlet televizyonu, Tuyserkan kentinde 6 kişinin vurularak öldürüldüğünü duyurdu. Bir milletvekilinin aktardığına göre; İzeh kentinde de 2 kişi vurularak öldürüldü.
Devlet medyası, Dorud kentinde eylemcilerin çaldığı bir itfaiye aracının altında kalan iki kişinin hayatını kaybettiğini bildirdi. Necefabad kentinde ise bir gösterici, polislerin üzerine ateş açtı. İran televizyonu, bir polisin öldüğünü aktardı.
Anadolu Ajansı da İsfahan vilayetinde 5 göstericinin öldüğünü duyurdu. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise önceki gün kabine toplantısında, şiddete başvurmadan protesto hakkı bulunduğunu dile getirirken, dün tutumunu sertleştirdi. Ruhani, “İnsanlar eleştirilerini ifade etmekte ve protesto yapmakta tamamen özgürdür. Ancak eleştiri, şiddete başvurmaktan ve kamu malına zarar vermekten farklıdır” demişti.
RUHANİ: HALK CEVAP VERECEK
İran dini lideri dün ise resmi internet sitesinden protestocularla güvenlik güçlerinin muhatap olması yerine doğrudan sivil halkın devreye girmesi çağrısında bulundu. Ruhani, “Eleştiri ve protesto tehdit değil fırsattır. Halk, yağmacılara ve kanunları ihlal edenlere kendisi cevap verecek. Ulusumuz, kanuna ve insanların isteklerine aykırı sloganlar atan ve devrimin kutsallarını ve değerlerini aşağılayan bu azınlıkla ilgilenecektir” ifadelerini kullandı. Perşembe gününden beri süren olaylarda gözaltı sayısı 400’ün üzerine çıktı.
İran yönetimi, eylemcilerin organize olmasını engellemek için Telegram ve Instagram dahil çeşitli sosyal medya hesaplarını kapattı. Telegram’ın kurucusu ve CEO’su Pavel Durov, geçen cumartesi günü Twitter’dan yaptığı açıklamada “Bir Telegram kanalı (amadnews) takipçilerine polise karşı molotofkokteyli kullanmaları çağrısı yapmaya başladı ve bizim ‘şiddet çağrısına hayır’ kuralımıza bağlı olarak askıya alındı. Dikkatli olun. Geçmemeniz gereken çizgiler vardır” dedi. Ancak Durov, Tahran hükümetinin daha sonra Telegram uygulamasına erişimi tamamen kapatması üzerine, önceki gün “İranlı yetkililer, barışçıl protesto yapan kanalları kapatmayı reddettiğimiz için Telegram’a erişimi bloke ediyor” diye bir başka tweet attı.
ŞAH’A DESTEK SLOGANLARI
İranlı İşçiler Ajansı (ILNA), göstericilerin ülkenin kuzeybatısındaki Takistan kentinde bir din adamları okulunu ve hükümet binalarını ateşe verdiğini bildirdi. Bazı eylemciler, ülkeyi 1925’ten 1941’e kadar yöneten Şah Rıza Pehlevi lehine sloganlar attı. 1979’da İslam Devrimi ile devrilen Muhammed Rıza Pehlevi’nin ABD’de yaşayan oğlu Rıza’nın ülkeye gelmesi ve monarşiye dönülmesi yönünde de sloganlar vardı. Pehlevi hanedanı devam etse, İran’ın başında olacak olan Rıza Pehlevi, gösterilere destek veren keskin açıklamalar yapmıştı.
İRAN'DAN GÖSTERİCİLERE SERT AÇIKLAMA
Tesnim ajansına konuşan Abadi, "3'üncü ve sonraki günlerinde gösterilere katılan eylemcilerden gözaltına alınanların cezaları daha ağır olacak. Çünkü, İçişleri Bakanlığı tarafından gösterilerin izinsiz olduğu açıklaması yapılmasına rağmen, bu kimseler bilerek ve kasıtlı olarak toplumda kargaşa çıkarma girişiminde bulundu." dedi.
Devam eden günlerde gösterilere katılımların "vatandaşlık hakkını kullanma" şeklinde değerlendirilmeyeceğini vurgulayan Abadi, "Bilakis bu kişiler, rejimin temellerine kasteden kişiler olarak kabul edilecek. Gözaltına alınanlar, ulusal güvenliğe saldırı ve kamu malına zarar verme gibi ağır ithamlarla suçlanabilecek." diye konuştu.
Gözaltına alınan göstericilerin ivedilikle yargılanacağını öne süren Abadi ayrıca, eylemlerden birine "öncülük eden ve gözaltına alınan göstericinin" yabancı ülke istihbarat birimleriyle irtibatının tespit edildiğini iddia etti.
ANKARA YAKIN TAKİPTE
İran’daki gösterileri Ankara yakından takip ediyor. Diplomatik ve güvenlik birimlerinin gelişmeleri izleyerek ilgili birimlere değişik senaryolara ilişkin değerlendirmeler sunduğu öğrenildi.
Gösteriler nedeniyle Türkiye’nin Tahran Büyükelçiliği ile ülkedeki diğer Türkiye temsilciliklerinin şu ana kadar olumsuz etkilenmediği belirtildi. Türkiye’nin eski Tahran büyükelçilerinden Bozkurt Aran, Hürriyet’e yaptığı açıklamada, şunları söyledi: “İran’da sokaklar kendiliğinden hareketlenmez. Son hareketliliğin arkasında kim var bilemem. Gösterilerin en büyük nedeni hayat pahalılığı. Hareketlilik bir süre daha devam edebilir ancak şahsi düşüncem İran’ın bu gösterileri bastıracağı yönünde. İran, bölgedeki diğer devletlere benzemez. Sistem sarsılıyor yorumları çok erken değerlendirmeler.”
ENDİŞELİYİZ
Bakanlık'tan yapılan açıklamada, "İran’da 28 Aralık tarihinde başlayan gösterilerin yayılarak sürdüğü ve çıkan olaylarda ölenlerin olduğu, ayrıca kamu binalarının zarar gördüğü yönündeki haberlerden endişe duyulmaktadır.
Türkiye, dost ve kardeş İran’ın toplumsal huzur ve istikrarının korunmasına büyük önem atfetmektedir. Bu bağlamda, Cumhurbaşkanı Ruhani’nin halkın barışçıl gösteri yapmaya hakkı olduğu, ancak kanunların çiğnenmemesi ve kamu malına zarar verilmemesi gerektiği yolundaki açıklaması dikkate alınarak şiddetten kaçınılması ve provokasyonlara kapılınmaması lazım geldiğine inanıyoruz.
