Ekonomist ve Doğru Parti Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı olan Meriç Köyatası, aynı zamanda profesyonel bir yat kaptanı. Dövizde, altında ve ekonominin geleceğinde her dediği çıkan Meriç Köyatası, Ağustos ayı başında tüm Türkiye’yi acıya boğan orman yangınlarını da önceden bilmiş. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2016 yılında Muğla kıyılarındaki SİT alanı koruma derecelerini düşürmüş, bu alanların yapılaşmaya açılması için ön hazırlık yapmıştı. O dönemde 2016 Aralık ayında Naviga Dergisi’nde YANGIN VAAAAR başlığı ile kıyılarımızda yapılan koruma alanı değişikliklerinin imar tehdidi ve orman yangınlarını körükleyeceğini yazmış. Ünlü ekonomist ve denizci son Ağustos ayındaki son orman yangınlarından sonra yanan alanlar ile koruma derecesi düşünülen alanları harita üzerinde karşılaştırdı. Sonuç çok vahimdi. Son Ağustos yangınlarında koruma derecesi düşürülen alanların yarısı tamamen yanıp kül olmuştu. İşte düşürülen koruma alanları haritası ile yanan yerler… Ve Meriç Köyatası’nın denizcilik dergisi Naviga’nın Eylül 2021 sayısındaki yazısı… YANGINLARDA İLK ATEŞ, 2016’DA SİT ALANLARININ DERECESİNİ DÜŞÜRMEKLE YAKILDI kimin çıkardığını bilmiyorum ama kimlerin söndürmemek için gayret sarf ettiğini biliyorum. Aynı zamanda yangınlarla aynı gün Resmi Gazetede yayınlanan ormanlık alanların turizme tahsis edilmesi kanunu var. Ve biraz daha geriye gidince Naviga’nın 2016 Aralık sayısında ve 2017 Ocak sayısında yazdığım, Çevre Bakanlığı’nın Muğla kıyılarının koruma derecelerini düşüren haritaları var. Tesadüf bu ya, 2017’de koruma derecesi düşürülen yerlerin neredeyse tamamı bu son yangınlarda kül oldu. Duygularımı anlatmak çok zor… Kendimi çaresiz ve bozguna uğramış hissediyorum. Yıllardır, betondan, talandan, kirlilikten ve yangından korumak için uğraştığımız, her platformda mücadele verdiğimiz cennet köşelerimiz, gözü doymak bilmeyenlerin beton ve para hırsı uğruna yandı, kül oldu. Türkiye’mizin, Muğla’mızın ormanla bezenmiş kıyılarının büyük bir bölümünde artık ormanlar yok. En iyimser tahminle 30-40 yıl daha olmayacaklar. Ama çok daha büyük bir olasılıkla yanmasına neden olanlar ya da göz yumanların ikinci saldırısıyla beton ormanına dönüşecekler. Sadece Türkiye’nin değil, dünyanın en iyi yat turizmi parkurlarından olan Gökova Körfezi’mizin Kuzey yakasının yarısı, Hisarönü Körfezimizin en güzel yerleri, Marmaris ile Hisarönü Körfezi’ni birleştiren dağlarımızdaki ormanlarımızın neredeyse tamamı, bünyesinde barındırdığı diğer canlılarla, köy yerleşim yerleri ile birlikte yandı kül oldu. Bu alanların dışında Manavgat, Köyceğiz başta olmak üzere 200’ün üstünde çıkan yangını, iklim krizine bağlı bir doğa olayı olarak mı görmeliyiz, yoksa bir sabotaj ya da daha hafif deyimi ihmalden kaynaklanan yangınlar mı? YANGINA KARŞI TAKINILAN TAVIR Yangın söndürme uçaklarının son iki yıldır bizzat Tarım ve Orman Bakanının girişimleri ile devre dışı bırakılması… Yerine yeni uçaklarının getirilmemesi… Havadan müdahale yapılsa yarım gün içinde söndürülecek yanına, özellikle dört beş gün havadan müdahalenin engellenmesi… Yangınla eş anlı olarak orman alanlarının turizm alanı olarak değerlendirilebileceğine dair kanunun Resmi Gazetede yayınlanması… Ve 2016 yılında Çevre Bakanlığı’nın bir arazi geliştirme şirketine hazırlattığı ve yanan bölgelerdeki SİT alanlarının koruma derecelerinin düşürülmesi… Bunların hepsini birlikte düşününce bende oluşan kanı, yangınların kasıtlı bir planın parçası olduğu yönünde… AHHH SADUN ABİ AHHH... Rahmetli Sadun Boro abimiz, yıllardır “Size vasiyetimdir, bu denizlere, bu ormanlara gözünüz gibi bakın, koruyun. Dilinizde tüy bitse de yazmaktan elleriniz nasır bağlasa da, herkese bu bölgenin kıymetini anlatın. Ormanların yanmasına, denizin kirlenmesine, bu bölgelerde yapılaşmaya karşı çıkın” derdi. Sağlığında birlikte kaç defa Ankara’da Muğla’da Çevre Bakanları, Orman Bakanları ile görüştük, Kaç defa bu bakanlıkların üst düzey bürokratları ile toplantılar yaptık. Kaç defa valilere durumu anlattık. Saymadım. Her seferinde birkaç sivri akıllı çıkıyor, buraları turizme açacağız diyor, kerameti kendinden menkul adı sanı bilinmeyen akademik ünvanlı kişilere SİT alanları düzenlemeleri yaptırıyor, imar planları hazırlıyordu. Rahmetli Sadun Boro, gazeteci ağabeyimiz Can Pulak ve bizim gibi bir avuç kişi, bıkmadan usanmadan çevre bakanları ile buluşup düşündükleri şeylerin ne denli doğaya ve ekonomik çıkarlara aykırı olduğunu anlatıyorduk. Hemen hemen her seferinde ikna olmuş gibi görünüyorlardı. Bir adım geri atıyorlardı. Bir süre sonra yeni bir Çevre ya da Orman Bakanı geliyor, aynı planlar ısıtılıp piyasaya sürülüyordu. Bizler yine sil baştan yine gidip bu bölgelerdeki doğal güzelliğin kıymetini anlatıyor, ille de buraların ekonomiye katkısından söz edecekseniz, bu bölgelerin doğal haliyle yat turizmine büyük katkı sağladığını, yat turizminin de haftada 600 dolar bırakan kitle turizminden kat kat fazla gelir getirdiğini anlatıyorduk. Ahhh be Sadun abicim ahhh. Vasiyetini yerine getirememenin ezikliği ve utancını yaşıyorum. Ama o beton lobisini tam olarak geri püskürtemedik. Ormanlarımızı arsa ve araziye çevirip üzerine otel, tatil köyü ve büyük siteler yapma hedeflerinden hiç vazgeçmediler. İKİ AYRI İÇMELER İKİ AYRI FELAKET… Marmaris’te de Bodrum’da başlayan yangınlar, kaderin garip cilvesi her iki ilçemizde de aynı isimli mahallelerde başladı. Marmaris İçmeler yangını büyüdü tam 10 gün söndürülemedi. Yangın İçmeler’den başlayıp Kumlubükü, Çiftlik Koylarına uzandı. Oradan dağlara sıçrayıp Osmaniye Köyü, Bayır Köyünü yakıp kül edip Değirmenyanı, Hisarnönü, Orhaniye, Turgut’a sıçradı. Marmaris Koyu tamamen başka bir deniz olan Hisarönü Körfezi’ndeki ormanların çok büyük bir bölümü yandı. Yangın ilk çıktığında bir uçak ya da iki helikopter birkaç saat süre ile müdahale etseydi, bu yangın hiç büyümezdi. Orman Bakanlığı, yangına seyirce kaldı. İlk beş gün boyunca havadan müdahale için hiçbir çaba göstermedi. Üçüncü ve dördüncü gün havanın sertleşmesi ile birlikte yurt dışından gelen uçaklar zaten yetersizdi. Yine aynı günlerde Bodrum İçmeler’de başlayan yangın birer gün ara ile Gökova Körfezi’nin kuzey batı yakasını ormanları ve köyleriyle birlikte yaktı. Görünmez bir el, hem ormanları hem de köyleri birer gün arayla yakıp geçti. Aşağı Mazı, Çökertme Sahili, Çökertme Köyü, Gökbel Yokuşu, Mazı İnceyalı, Yeniköy Yukarı Mazı, Ören Türkevleri, Milas Fesleğen Köyü, Akçakaya Köyü yangından etkilendi. Ören Termik santralı ile yukarıdaki Yeniköy Termik Santralı büyük tehlikeye neden olunca, yangınların altıncı günü uçakla müdahale edildi. Ama soğutma yapılmadı. Sabah sönen Ören Santral Çevresindeki yağın, akşam saatlerinde çıkan sert rüzgar ve fırtınanın etkisi ile santralın etrafını sardı. Ören boşaltıldı. Ertesi gün, yangına müdahale adı altında yukarıdaki Yeniköy Termik Santralının genişletilmiş kömür madeni sahası için özel arazi üzerindeki orman ve ağaçlar kesilmek istendi. Yasaya aykırı olmasına rağmen, yangını fırsat bilen santralin işletmecileri, arkalarına devletin Jandarmasını da alarak Akbelen Ormanlarını kesmek istedi, ancak Akçakaya Köylüleri kendi özel tapulu mülklerinde direndi. Birkaç gün sonra da o kömür madeni ruhsatı ile ilgili mahkemeden yürütmenin durdurulması kararı geldi. Bir yandan yangın bir yandan madenciler… BETON VE MADEN LOBİSİ… Yangını kim çıkarttı. Elde somut bilgi yok. Binbir türlü söylenti ve spekülasyon yapılıyor. Ama yangını kimin çıkarttığını bilmesek bile, yangına kimin ve kimlerin umursamaz kaldıkları, kimlerin söndürmeye gönüllü olmadıklarını biliyoruz. Yukarıda sözünü ettiğim beton lobisinin yanı sıra, yangın çıkar yerlerde sayılarının 700’e vardığı söylenen maden arama ruhsatları… Maden aramak için ağaç kesimi işlemlerinde büyük bir dirençle karşılaşan madenciler de bu yangınlar ile birlikte zan altında… Önemle üzerinde durmak istediğim iki konu var. Birincisi, 18 Temmuz 2021’de Mecliste kabul edilen ve yangınların çıktığı gün 28 Temmuz 2021’de Resmi Gazetede yayınlanan Turizmi Teşvik Kanunundaki değişiklikler…. “Kültür ve Turizm gelişme bölgeleri dışında kalsa bile” orman arazileri “kamu yararı” kapsamına alınarak turizm yatırımcılarına açılabilecek. Yeri, mevkii ve sınırları Cumhurbaşkanı kararıyla tespit ve ilan edilecek bu alanlardaki devlet taşınmazları da turizm kapsamına alınabilecek. Bu durumda Tarım ve Orman Bakanlığı tasarrufundaki kıyı, göl, dağ gibi doğal alanların yanı sıra otel ya da turizm tesisi kurmaya uygun olan ve diğer bakanlıların tasarrufunda bulunan alanların da Kültür ve Turizm Bakanlığı tasarrufuna devri mümkün olabilecek. Kanunun 6. maddesine göre de Millî Parklar içinde konaklama tesisi kurma yetkisi de Kültür ve Turizm Bakanlığına veriliyor. Mera, otlak, yayla gibi alanların da turizm tesisine dönüştürülmesine olanak tanınıyor. YANAN YERLER, 2016 YILINDA KORUMASI DÜŞÜRÜLEN SİT ALANLARI İkincisi de 2016 yılında Çevre Bakanlığı’nın Muğla’daki SİT alanları ile ilgili yaptığı değişiklikler. Bu değişikliklerin ne denli bir çevre felaketine yol açacağını ve Muğla Kıyılarındaki ormanlarımızı korumanın güçleşeceğini Aralık 2016 ve Ocak 2017 Naviga’da yazmış, birinde Yangın Vaaaar diye başlık atıp feryat etmiş, diğer sayıda da Burası için ölüm fermanı hazırlandı başlığını kullanmışız. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, dünyada eşi benzeri görülmemiş bir uygulama ile bir arazi geliştirme şirketine, Muğla kıyıları için Ekolojik Temelli Koruma alanları planı hazırlattı. O zaman, Luğla Büyükşehir Belediyesi, Muğla Çevre Platformu (MUÇEP) ve bir çok sivil toplum kuruluşu ile birlikte biz de Naviga Dergisi’nde bu plana karşı çıkmıştık. O planla Muğla Kıyılarındaki Birinci Derece Doğal SİT alanlarının tanımı değiştirildi ve bu alanların büyük çoğunluğu Birinci derece doğal SİT alanından yapılaşmaya izin veren İkinci derece düşürülmüş. Örneğin Gökova Körfezi’nin kuzey yakasının neredeyse tamamı birinci dereceden ikinci dereceye düşürülmüş. Bu son yangınlarda bu bölgenin Çökertme’den Ören’e kadar olan yarısı tamamen yandı. Ne tesadüf… Şimdilik Ören Akyaka arası duruyor. Yine Gökova Körfezi’nin Güney Bölümünün yarısı birinci derece olarak kalmış, diğer yarısı da ikinci dereceye düşürülmüştü. Başkanlık Sarayı bu bölgede olduğu için, bu bölge şimdilik korunuyor. Bu bölgede yangın çıkarılmadı. Marmaris’e bakarsak, yine bu SİT alanı değişikliklerinde hiç anlam veremediğim bir şekilde Marmaris, Marmaris dağları ve bu dağları Hisarönü’ne bağlayan tüm ormanlık alan da Birinci Derece’den İkinci dereceye düşürülmüştü. Buraların önemli bir bölümünde imar ve yapılaşma olacağını sanmıyorum. Ancak bu alan için çok ciddi şekilde maden ruhsatı verildiği söyleniyor. 2017 Ocak ayındaki Naviga Dergisini internet ortamından bulup okuyabilirseniz, durum daha net anlaşılır. Tabii bir de bu SİT alanı plan değişikliği haritalarını (birinci, ikinci ve dördüncü SİT Alanı Haritalarını) burada tekrar paylaşıyorum. Bu haritalar, yangınların tesadüf mü yoksa uzun yıllardır yapılan bir planın parçası mı olduğu tartışmasına ışık tutacaktır. BODRUM KORUMA ALANI HARİTASI Bu haritalar Şehircilik ve Çevre Bakanlığının 2016 yılında koruma alanlarının düşürüldüğü yerleri gösteriyor. Sarı alanlar birinci derece koruma alanından ikinci derece koruma alanına düşürüldü. Ve ne tesadüf ki, Bodrum’un güney yakasındaki sarı ve yeşil alanlar, Aşağı Mazı, Çökertme Sahili, Çökertme Köyü, Gökbel Yokuşu, Mazı İnceyalı, Yeniköy Yukarı Mazı, Ören Türkevleri, Milas Fesleğen Köyü tamamen yandı. MARMARİS BOZBURUN KORUMA ALANLARI VE MARMARİS YANAN YERLER HARİTALARI Bu haritada gördüğünüz sarı alanlar 2016 yılında Birinci Derece Doğal SİT alanı idi ve her tarafı tamamen ormanla kaplı idi. Koruma derecesi düşürüldü. Büyük Marmaris yangını, İçmeler ve Kumlubükü’nden başlayıp dağları aştı, diğer körfezi, Hisarönü Körfezi’ne ulaştı. Haritada gördüğünüz sarı alanın üst kısmı tamamen yandı. Aynı haritanın uydu fotoğrafında da yanan yerler görülüyor. Buralardaki dağlık alanlar orman içinde verilen maden arama ruhsatları ile dolu…