İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr.Cenk Yaltırak, İstanbul’da tepelere çıktıkça zemin riskinin azaldığına dikkat çekerek, “Aralarında Ayamama, Cendere, Ayazmadere, Kurbağalıdere, Kuşdili, Kağıthane, Göksu, Küçüksu, ve her iki Çekmece Gölleri’nin kıyı kesimleri taşıma gücü çok düşük, deprem yükleri altında yumuşama eğiliminde olan zemin yapısına sahip alanlar. Büyük depremde en riskli yerler alüvyon vadiler. Bu kuşaklarda yapılaşma olmaması veya çok sağlam yapı stoğunun olması gerekir. Büyükçekmece, Ataköy, Bakırköy ve Zeytinburnu sahili de zemin açısından en riskli bölgeler” dedi. SALINIM ARTIYOR Alüvyon zeminlere kurulu yapıların deprem sırasında zemin büyütmesine maruz kaldıklarını dile getiren Prof. Dr. Yaltırak, zeminin depreme etkisini de şu şekilde anlattı: “Depremin şiddeti dediğimiz, ortaya çıkan sarsıntı veya titreşim gücü. Yüzey büyütmesi olan binalar daha uzun titreşip, sallanırken, yüzey büyütmesi olmayan veya en az olan sağlam zemindeki yapılarda sallanma daha kısa sürer. Bayraklı’da yıkılan Rıza Bey apartmanının video görüntülerinde deprem büyütmesi açıkça görülüyor. Depremin 40. saniyesinde kolon patlıyor. Belli ki yapının giriş katındaki kolon traşlanmış. Köşe kolon patlayınca bina olduğu gibi çöküyor. Normalde kaya zemin olsa salınım 15 saniye sürecek ancak lapa gibi zeminde 45 saniye salınım söz konusu. İstanbul’un Bayraklı’ya benzer zeminlerinde de olası depremde uzun sürecek salınım tehlikesi var.” İSTANBUL’DA BU BÖLGELERDE OTURANLAR DİKKAT Prof. Dr. Yaltırak’ın İstanbul’un zemin açısından riskli bölgelerine yönelik tespitleri de şöyle; “Vadi alüvyonlarında yumuşak kil dediğimiz katman egemendir. Silivri’den Beylikdüzü’ne uzanan kesimdeki zemin yumuşak dediğimiz deprem büyütmesine yol açacak özellikte. Bölgenin zemini, kil, kömür, kum ve çakıldan oluşuyor. Deprem dalgaları zeminde kayda değer büyütmeye neden olabilir. Bakırköy ve Ataköy sahil bandı da alüvyonlardan oluşan bir bölge olduğundan zemin riski taşıyan yerlerden. Kadıköy’deki Kurbağalıdere ve Kuşdili bölgesi de kil ve çamurdan oluşan riskli zemine sahip yerler. Bu yumuşak tabaka deprem büyütmesi yaratabilir. Çok konuşulmayan, dile getirilmeyen zemini riskli yerler arasında Kasımpaşa, Beşiktaş, Göktürk, Vatan Caddesi de yer alıyor. İstanbul’da insan eliyle yapılan dolgu alanlar da çok riskli.” İSTANBUL'UN RİSK BÖLGELERİ İstanbul’daki riskli ve sağlam zeminli bölgelere ait en önemli veri ise İstanbul Jeoloji Haritası. Megakentteki riskli haritada gri, açık sarı ve sarı renkteki alanlar zemin riskli yerlerin başında geliyor. İstanbul Jeoloji Haritası’nda ‘Danişmen Formasyonu’ olarak tanımlanan ve Silivri’den Beylikdüzü’ne uzanan bölge yüksek riskli zemin sınıfında yer alıyor. Bakırköy-Güngören hattı veya Bakırköy katmanı olarak tanımlanan bölge ise kireçtaşı ve zayıf kaya niteliğinde yer alıyor. Bölge yatay tabakalı, tebeşirsi, killi kireçtaşından oluşurken, Merter ve Haznedar çevresindeki kireçtaşları için de erime boşluklarının olduğu vurgulanıyor. Deprem dalgalarının Güngören ve Çukurçeşme semtlerinde önemli büyütmelere neden olacağı uzmanlar tarafından dile getirilirken Anadolu Yakası’nda ise Kuşdili ve Kurbağalıdere formasyonu yüksek riskli yerler olarak öne çıkıyor.