Özbekistan’ın üçte birine tekabül eden bir alanı kapsayan Özerk Karakalpak Cumhuriyeti, yaşanan protestolar ile gündemi sarstı.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Karakalpak Cumhuriyeti’nin özerk statüsünü kaldırmak için anayasa referandumu yapılacağını ifade etmesi dikkat çekti.
Karakalpak Türkleri sokağa çıktı. On binlerce kişi, Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in kararını protesto ettiği bildirildi.
Odatv'nin haberine göre Özerk Karakalpak Cumhuriyeti’nde bulunan toprak ağalarının ve siyasilerin başına buyruk hareket ettikleri ve Aral Gölü’nün kurumasından sonra bölgedeki özerk yapılanmayı güçlendirdiği dile getirildi.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in bu özerk gücü kırmak istediği bildirildi.
Özbekistan ordusu ve polisi gösterilere müdahale etmesi dikkat çekti. Yüzlerce kişi tutuklandı, 18 kişi hayatını kaybettiği bildirilerek 243 kişinin yaralandığı bildirildi. Ancak Karakalpaklar geri adım atmayınca, Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev kararından vazgeçti ve şu açıklamayı yaptı:
“Karakalpakların özerk statüsünü yine sadece Karakalpaklar değiştirebilir. Bizim öyle bir niyetimiz yoktur.”
İki Türk halkını karşı karşıya getiren olaylardan sonra, Karakalpak Türkleri gündem oldu.
İŞTE KARAKALPAKLARIN TARİHİ
35 milyon nüfuslu Özbekistan’ın Karakalpak nüfusu 500 bin. Ortaçağ’da Orta Asya bozkırlarına hakim olan ve Rusya içlerine akınlar düzenleyen Karakalpaklar, Peçenek ve Berendi Türkleri ile birleşerek 11. ve 13. yüzyıllar arasında büyük fetihler yapmıştır.
İsminin kökeni tam olarak bilinmese de, 16. yüzyıldan itibaren başlarına giydikleri siyah renkli kalpaklar sebebiyle “Karakalpaklar” olarak adlandırıldılar.
Dünya genelinde 600 bin nüfusa sahip Karakalpak Türklerinin 500 bini Özbekistan’daki Özerk Karakalpak Cumhuriyeti’nde yaşıyor.
Kıpçak – Nogay Türkçesinin bir kolu olan Karakalpak Türkçesini konuşan Karakalpaklar, geleneklerine ve adetlerine bağlı olmalarıyla biliniyor.
1936’da Sovyetler Birliği’nin lideri Josef Stalin tarafından özerk statüyle Özbekistan’a bağlandı. Sovyetler Birliği içerisinde dillerini ve kültürlerini koruyan Karakalpak Sovyet Cumhuriyeti, 1970’lerde ekonomik olarak oldukça gelişti. Ancak Aral Gölü’nün kurumaya başlamasıyla zor bir sürece girdi.
1990’da Karakalpak Sovyet Cumhuriyeti bağımsızlık ilan etti. Karakalpak Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği'nden bağımsızlık ilan eden Özbekistan devleti tarafından tekrar Özbekistan’a bağlandı. O günden beri Özbek Hükümeti ve Karakalpak Özerk Yönetimi arasında siyasi gerilimler yaşanıyor.
(Odatv)
