Karadeniz’deki Rus limanlarından çıkan ve Türk Boğazları’ndan Akdeniz’e geçmek üzere kuyruk oluşturan Rus gemilerinin sigorta teyidi nedeniyle günlerdir bekletilmesi uluslararası kamuoyunun ve enerji sektörünün gündemine girdi.
Reuters’ın denizcilik acentesi Tribeca’dan aktardığı verilere göre, İstanbul Boğazı’ndan geçmek için Karadeniz’de bekleyen petrol tankerlerinin sayısı bugün 20’ye yükseldi.
Bu sigorta teyidi uygulamasının AB ve G7’nin Rus petrolüne yönelik fiyat tavanı uygulaması yürürlüğe girmeden önce devreye alınması da uygulamanın bu yaptırımlarla ilgili olup olmadığı sorusunu gündeme getirdi.
AB VE G7 REDDETTİ
Ancak konu ile ilgili Reuters’a açıklama yapan Avrupa Komisyonu Sözcüsü de petrol tankerlerinin Türk boğazlarında geçiş için beklemesinin sebebinin fiyat tavanı olmadığını söyledi.
G7’den bir yetkili de tanker trafiğinde yaşanan aksamanın Rus petrolüne yönelik yaptırımlardan değil Türkiye’nin yeni sigorta uygulamasından kaynaklandığını savundu.
G7’nin fiyat tavanı uygulamasına göre, Batılı sigorta şirketlerinin Rus petrolü yüklü gemileri sigortalamasına ancak petrolün satış fiyatı varil başına 60 doların altındaysa izin verilecek.
‘YAPTIRIMLARLA İLGİSİ YOK’
Ancak Türkiye bu yaptırımlara taraf değil. Rusya uzmanı ve dış politika uzmanı Aydın Sezer’e göre de bu uygulamanın AB ve G7 yaptırımı ile bir ilgisi bulunmuyor. Konuyu Sozcu.com.tr’ye değerlendiren Sezer, boğazda bekleyen başka gemilerin de bulunduğunu, kararın boğaz güvenliği ile ilgisi olduğunu belirtti.
Sezer konu ile ilgili değerlendirmesinde şunları söyledi:
Petrol fiyatlarına G7 ve AB tarafından getirilen tavan fiyat uygulaması ile bu konunun ilgisi yok. O kararda 5 Aralık'tan önce yükleme yapan gemilerin 19 Ocak'a kadar boşaltma yapmalarına istisna getirildi.
Türkiye zaten batı yaptırımlarını takip etmeyeceğini defalarca açıkladı. Petrol tavan fiyat ambargosu ile ilgili olarak, Çanakkale'de bekleyen Rus gemileri boş bekletiliyorsa bunun da petrol tavan fiyatı ile ilgili olmayacağı açık. Yoksa boş bir gemi neden orada beklesin.
Denizcilik Genel Müdürlüğü de dün yaptığı açıklamada, “Birçok ülkedeki mevzuata benzer olarak ulusal mevzuatımız gereği, geçerli bir Koruma ve Tazmin Sigortası (P&I) sunamayan ham petrol tankerlerinin Türk Boğazlarından geçmesi söz konusu değildir ve bu kural 2002 yılından beri uygulanmaktadır” ifadelerine yer verilmişti.
DENİZCİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NDEN AÇIKLAMA
Açıklamada uygulamanın 1 Aralık 2022 tarihi itibarı ile başladığı belirtilirken Sezer de bu uygulamanın Türk Boğazları Deniz Trafik Düzeni Yönetmeliği Uygulama Talimatı’nın 12. maddesine dayandığını aktardı.
Maddeye göre, 300 gros ton ve üzeri gemiler ile yedek çeken gemilerin olası risklere karşı P&I sigortası yaptırdığının tespiti gerekiyor.
‘BOĞAZ GÜVENLİĞİ İLE ALAKALI’
Sezer konu ile ilgili değerlendirmesinde, “Bu konu boğazların güvenliği ile alakalı. Özellikle 2019 yılında yapılan değişiklerle Türkiye'nin boğazlardan geçiş düzenlemesine getirdiği sınırlamalarla ilgili” dedi.
Sezer, “Türk Boğazları Deniz Trafik Düzeni Yönetmeliği Madde 12'de Türkiye'nin 300 gros tonluk gemilerin tümünden dolu ya da boş, boğazlardan geçişle ilgili güvenlikle ilgili önlem alması ve bir sigorta talep etmesi söz konusu” diye konuştu.
Sezer, “Bu sigortanın ismi de P&I diye geçen bir sigorta çeşidi. Türkiye ayın 4'ünden 5'inden beri bu sigortanın olup olmadığını sorguluyor. Sorguladığı şirketlerin çoğunluğu Avrupa bandıralı gemiler. Rus gemileri de var arasında ama yüzde 80'i Avrupa ve Türk gemileri” dedi.
Dün Denizcilik Genel Müdürlüğü'nün yaptığı açıklamaya atıfta bulunan Sezer, bu açıklamadaki hususların doğru olduğunu belirterek “Dolayısıyla bu durumun tavan fiyat uygulaması ile bir alakası olmadığını net olarak belirlememiz gerekiyor” dedi.
PAZARLIK MI VAR?
Sezer, gemilerin Türkiye ve Rusya arasında yapılan herhangi bir pazarlık nedeniyle bekletilip bekletilmediği yönündeki iddialara ise şöyle yanıt verdi:
“Biz pazarlık konusu olup olmadığı konusu da Rus basınında 2-3 gündür yazılıyor. Türkiye-Rusya ilişkilerinde o kadar çok başlık ortaya çıktı ki. Doğalgazda indirim, Akkuyu, Rusya'dan gelecek finansman, Suriye… Rus gemisi haricindeki gemilere esneme yapılabileceği kanaatinde değilim. Bu güvenlik için gerekli bir sigorta. Ancak Rusya'ya özel bir kıyak yapılır mı? O konuda soru işaretleri var.”
DAHA ÖNCE DE OLMUŞ
Sigorta teyidi işleminin 2019'dan sonra iki kez daha olduğunu belirten Sezer geçmişte bu sorunun 4-5 gün içerisinde de kendiliğinden çözüldüğünü belirtti.
Sezer, “Dün yetkililerle denizcilik sektörü de müzakereler yapmış. Karşı taraf teyit mektubunu boğazlardan geçecek gemiler için değil sadece Türk limanlarına uğrayacak gemiler için vermek istiyor. Böyle bir müzakere pozisyonu belirlemişler. Muhtemelen birkaç gün içinde çözülecektir” dedi.
