Orta Asya’da son 12 yılda iki halk devrimi ve ardından etnik çatışmaların yaşandığı Kırgızistan'da vatandaş, 15 Ekim’de yeni cumhurbaşkanını seçmek üzere sandığa gidecek.
Biri kadın 13 adayın yarışacağı 6 milyon nüfuslu ülkede 3 milyon civarında seçmen oy kullanacak.
Rusya’nın öncülüğündeki Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) üyesi Kırgızistan'da, siyasi istikrarı koruma ve ekonomik sorunlara çözüm planları, seçimde halkın oylarını belirleyen ana faktörler olarak görülüyor.
Komşu Çin Halk Cumhuriyeti’nden altyapı hizmeti ve yatırımların yanı sıra Rusya hükümetinin Kırgız-Rus Yatırım Fonu aracılığıyla sağladığı 500 milyon dolarlık kredilerle milli ekonomiye doping yapan Kırgızistan yönetiminin önünde yüksek enflasyon, işsizlik, bankalardaki yüksek faiz uygulaması, borç geri ödeme, yatırım çekme sıkıntısı ve yolsuzluklar gibi sorunlar duruyor.
Seçim kampanyalarının başladığı cumhurbaşkanlığı yarışında, üçü de daha önce başbakanlık yapmış olan, iktidar partisi Sosyal Demokrat Partinin adayı Ceenbekov, Cumhuriyet Partisi kurucu lideri Babanov ile Ak-Şumkar Partisi kurucu lideri Sariyev en güçlü adaylar olarak öne çıkıyor.
- Ceenbekov, Atambayev'in politikasını sürdürecek
Tarım enstitüsü mezunu, Sovyet döneminde parti sekreterliği, devlet çiftliği müdürlüğü ve kollektif çiftlik yönetiminde yöneticilik görevlerinde bulunun 59 yaşındaki Ceenbekov, üç dönem milletvekilliği yaptı, 2007'de Tarım Bakanı oldu.
Ceenbekov, 2010’daki halk devriminin ardından Oş Bölgesi'ne vali olarak gönderildi. Bişkek'e 2015’te dönen Ceenbekov, Devlet Kadro Hizmetleri Başkanlığına daha sonra Cumhurbaşkanlığı İdaresi Başkanlığına atandı.
Ceenbekov, cumhurbaşkanlığı adayları ilan edilene kadar 14 ay boyunca Başbakanlık yaptı.
Uzun süredir siyasi arenada boy gösteren Ceenbekov, başbakanlık görevi sırasında medya mensuplarından uzak tavrıyla öne çıktı.
Başbakanlar arasında "en sessiz" isim olarak dikkati çeken Ceenbekov, sadece görevinden ayrılacağı gün devlet televizyon kanalının konuğu olmayı kabul etti.
Kırgızistan’ı son 7 yıldır yöneten Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev’in kurucusu olduğu Sosyal Demokrat Partisi (SDP) tarafından cumhurbaşkanlığa aday gösterilen Ceenbekov, Atambayev’in iç ve dış politikasını sürdüreceği teminatını veriyor.
İktidarın desteklediği Ceenbekov’un seçimi kaybetmesi durumunda Atambayev’in siyasi kanadının zor duruma düşeceği tahmin ediliyor.
Ceenbekov, "Halkın birliği sonsuza dek" sloganını benimserken, kamuoyunda devletin farklı kademelerinde yer alan kardeşleri nedeniyle eleştiriliyor.
Kardeşlerinden eski Meclis Başkanı Asılbek Ceenbekov milletvekilliği görevini sürdürürken, diğer kardeşi Cusupbek Şaripov da üç Arap ülkesinde büyükelçilik görevini yerine getiriyor. Özellikle Şaripov, Arap dünyasından gelen yatırımları yalnızca ibadethanelere yönlendirmekle suçlanıyor.
Ceenbekov kardeşlerin, Atambayev’in politikasını yerine getirmekten vazgeçebileceği yönündeki görüşler de yaygın.
- Genç ve karizmatik aday Babanov
Yüksek gelirli bir aileden gelen, tarım, maliye ve hukuk bölümlerinden mezun 47 yaşındaki Babanov, iki dönem milletvekilliği, 2012'de de 8 ay Başbakanlık yaptı.
Babanov, görevi sırasında belge alımı, araç muayenesi gibi sektörlerde hızlı ve etkili uygulamalarıyla vatandaşların beğenisi kazandı.
Meclisteki Cumhuriyet Partisi'nin kurucu lideri Babanov’un partisi, milletvekillere verilen makam aracı, şoför ve danışmanların devlet bütçesinden yararlandırılmasını önleyen yasanın genel kurulda kabul edilmesini sağladı.
Babanov, "Yolumuz ileri" başlıklı seçim programında güvenlik, sağlık ve eğitim sektöründeki çalışanlar ile emeklilerin maaşlarına iki kat zam yapılacağı vaadinde bulunuyor.
Genç ve karizmatik lider olarak dikkatleri çeken Babanov, seçimleri kazanması durumunda Kırgızistan'ın gelişmekte olan 10 ülke arasında yer alması için çaba göstereceğini, siyasi yönetim tarzını değiştireceğini, yolsuzlukla mücadele edeceğini ve anayasa referandumuyla başkanlık sistemini getireceğini söylüyor.
Kırgızistan’da iki yıl önce yapılan genel seçimlerde, Babanov’un partisi gençlerden hatrı sayılır destekle meclise girebilmişti. Bu seçimlerde genç kesimin yine aynı tercihi yapıp yapmayacağı merak ediliyor.
- Entelektülerin tercihi Sariyev
İktisatçı 54 yaşındaki Sariyev, ülkede ilk Mal ve Hammadde Borsasını kurdu.
Siyasi hayatına 2000'de milletvekili seçilerek başlayan ve iki dönem milletvekilliği yapan Sariyev, 2015-2016 yıllarında koalisyon hükümetinde 11 ay Başbakan olarak görev yaptı.
Seçim kampanyasını aslında yıl başından bu yana çeşitli etkinliklerle sürdüren Sariyev, sloganını ise "Zafere birlikte" olarak belirledi.
Kırgızistan'ı, Başbakanlığı döneminde Avrasya Ekonomik Birliği üyesi yapan Sariyev'in vaatleri arasında devlet ve kamu dairelerinde disiplin, Avrasya Ekonomik Birliği ile güçlü entegrasyon ve milli birliğin güçlendirilmesi konuları öne çıkıyor.
Ak-Şumkar Partisi tarafından aday gösterilen Sariyev'e 100 bilim ve ilim adamının desteğini açıklaması, kamuoyunda Sariyev hakkında "entelektüellerin adayı" yakıştırması yapılmasına da neden oluyor.
- Diğer 10 aday
Kırgızistan'da 32 gün sonra yapılacak seçimlerde Ceenbekov, Babanov ve Sariyev yanında şansı daha az kalan 10 aday arasında tanınmış isimler de bulunuyor.
İlerleme ve Kalkınma Partisi lideri Bakıt Torobayev, Bütün Kırgızistan Partisi ve eski Meclis Başkanı Adahan Madumarov, Dünya Partisi Başkanı ve eski milletvekili Arstanbek Maliyev, Milliyetçi Ata Curt Partisi üyesi ve eski Acil Durumlar Bakanı Kamçıbek Taşiyev, Halk İçin Parti Başkanı Arstanbek Abdıldayev ve eski siyasetçiler Azimbek Beknazarov, Ulukbek Koçkorov, Taalay Masadıkov, Ernis Zarlıkov ile seçimde tek kadın aday olarak Sivil Toplum Örgütleri Başkanı Toktayım Ümetaliyeva seçimdeki diğer adaylar.
Cumhurbaşkanılığı seçimi için aday sınırlamasının olmadığı ülkede, cumhurbaşkanı altı yıllığına seçiliyor. Kırgızistan yasalarına göre aynı kişi ikinci kez cumhurbaşkanı olamıyor.
Adayların, 35 yaşında büyük ve 70 yaşında küçük olması gerekiyor. Adaylarda, ayrıca son 15 yıldır ülkede yaşama, devlet dili olan Kırgızcayı bilme ve Kırgızistan vatandaşı olma şartı aranıyor.
Seçimin ikinci tura kalması durumunda, adaylardan birinin galip gelmesi için geçerli oyların yüzde 50'ini alması gerekiyor.
Kırgızistan'da 2011’de göreve gelen mevcut Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev’in görev süresi 1 Aralık 2017'de sona eriyor.
