İran-Avrupa Nükleer Görüşmeleri İstanbul'da: 'Geri döndürülemez sonuçlar' uyarısı

İran ile Avrupa ülkeleri arasında bugün İstanbul'da, dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde bir nükleer görüşme gerçekleştirilmesi bekleniyor. Bu görüşme, İran ve ABD arasında Umman aracılığıyla devam eden müzakerelerin de sürdüğü bir dönemde gerçekleşiyor. Görüşmeye İran ve Türkiye'nin yanı sıra Avrupa üçlüsü (Almanya, İngiltere ve Fransa) temsilcileri katılacak. İran Dışişleri Bakanı daha önce görüşmelerin bu düzeyde yapılacağını açıklamıştı.

Görüşme öncesinde Fransa'nın Le Point dergisinde yayımlanan bir makalede, İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Avrupa ülkelerinin İran'a yönelik BM yaptırımlarını yeniden devreye sokması durumunda 'geri döndürülemez sonuçlar' olacağı konusunda uyardı. Arakçi ayrıca İran'ın Avrupa ile 'yeni bir sayfa açmaya hazır' olduğunu vurguladı. 2015 yılında varılan ve Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA) olarak bilinen nükleer anlaşma, İran'ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırması karşılığında ekonomik yaptırımların kaldırılmasını öngörüyordu. ABD, Çin, Rusya, İngiltere, Fransa ve Almanya (P5+1) bu anlaşmanın taraflarıydı.

Ancak, 2018 yılında ABD Başkanı Trump, ülkesini anlaşmadan tek taraflı olarak çekmiş ve İran'a yeniden yaptırımlar uygulamaya başlamıştı. Tahran, bu durum karşısında bir yıl boyunca anlaşmaya bağlı kalmış, daha sonra kademeli olarak yükümlülüklerinden geri adım atmaya başlamıştı. Avrupa ülkeleri, İran'ın anlaşmayı ihlal ettiğini düşünmeleri halinde, 'snapback' mekanizmasını kullanarak BM yaptırımlarını geri getirme hakkına sahip. Bu mekanizmanın devreye alınabileceği son tarih ise 2025 yılının ekim ayı. ABD merkezli Axios haber sitesine göre Trump yönetimi, İran ile yapılan görüşmelerin dördüncü turunda yazılı bir teklif sundu; ancak Arakçi bu iddiayı yalanlayarak Tahran Kitap Fuarı'nda 'ABD'den şu ana dek yazılı bir teklif almadık' açıklamasını yaptı. Arakçi ayrıca, 'yaptırımların kaldırılması halinde şeffaflık içinde güven inşa etmeye ve nükleer programımız konusunda açık davranmaya hazır olduklarını' belirtti.