Ticaret Bakanlığı bir ürüne daha yasak getirdi. 1 Ağustos 2023 itibariyle dökme ve varilli zeytinyağı ihracatı yapılamayacak. 31 Ekim'e kadar devam edecek yasak ihracatçılara sözlü olarak tebliğ edildi.
Ticaret Bakanlığı yetkilileri, Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçı Birlikleri yetkililerini arayarak 1 Ağustos’tan 31 Ekim 2023’e kadar dökme ve varili zeytinyağı ihracatının yasaklandığını sözlü olarak bildirdi ve ihracat beyannamesi düzenlenmemesi ile ilgili resmi yazının daha sonra gönderileceği aktardı.
Yasak ile ilgili daha sonra basın açıklaması yapan Bakanlık, “Dünyada azalan zeytinyağı rekoltesinin sebep olduğu artan dış talep ve dünya fiyatları sebebiyle önemli ölçüde yükselen dökme ve varilli zeytinyağı ihracatının yurt içi tüketici fiyatlarına olan olumsuz etkisinin devam ettiği kaydedilmiştir. Bakanlığımızca bu şartlar altında yeniden bir değerlendirme yapılarak, önümüzdeki zeytinyağı hasat döneminin başlangıcına (1 Kasım 2023) kadar, dökme veya varilli zeytinyağı ihracatına yönelik olarak ilave tedbirler yürürlüğe konulmuştur” denildi.
ÜRETİM ARTTI
Uluslararası Zeytin Konseyi (UZK), kuraklık nedeniyle İspanya ve İtalya başta olmak üzere dünyada zeytinyağı üretiminin 2022/2023 sezonunda yüzde 20 oranında azaldığını, Türkiye’de ise üretimin yüzde 62 arttığı bildirdi. Bakanlık açıklamasında şu ifadelere yer verildi:
”Diğer taraftan, toplam zeytinyağı ihracatımız ise 2022/23 sezonu Kasım-Temmuz döneminde, bir önceki sezonun aynı dönemine göre; miktar bazında yüzde 240 artarak 136,5 bin tona ulaşmıştır. Aynı dönemde, ambalajlı zeytinyağı ihracatımız miktar bazında yüzde 3 artarken, dökme zeytinyağı ihracatımız 5,5 kat, varilli ihracatımız ise 4 kat artmıştır. İhracatın sevkiyat türüne göre dağılımına bakıldığında ise, dökme ve varilli zeytinyağı ihracatının toplam ihracattaki miktar bazında payı yüzde 42’den yüzde 83’e yükselmiştir.”
FİYATLAR GEÇEN YILA GÖRE YÜZDE 102 ARTTI
Açıklamada, dökme ve varilli zeytinyağı ihracatında son yıllardaki hızlı artışın, yurt içi fiyatlara da yansıdığı, zeytinyağı perakende fiyatlarında iç piyasada görülen artışın son bir yıllık dönemde genel fiyat artışının çok üzerinde olduğuna dikkat çekilerek, şunlara değinildi:
“Dünya zeytinyağı üretimindeki azalmaya paralel olarak dünya zeytinyağı fiyatları da artış göstermekte olup, Haziran 2023 itibariyle üretici/borsa fiyatları bir önceki yılın aynı dönemine göre Türkiye’de yüzde 102, İspanya’da yüzde 84, İtalya’da yüzde 58 ve Yunanistan’da yüzde 72 oranında artmıştır. Avrupa Birliği'nin yüksek gümrük vergilerinden dolayı, ülkemizin Avrupa Birliği üyesi ülkelere olan katma değerli ve nihai tüketiciye yönelik ambalajlı zeytinyağı ihracatı çok düşük miktarda yapılabilmektedir. Ancak özellikle İtalya ve İspanya, ülkemizden ithal ettikleri dökme ve varilli zeytinyağını işleyerek yeniden üçüncü ülkelere pazarlamaktadır. İçinde bulunulan 2022/23 sezonu Kasım-Temmuz döneminde, dökme ve varilli ihracatımızın bir önceki sezonun aynı dönemine göre İspanya’ya 21 kat, İtalya’ya ise 44 kat artış gösterdiği görülmektedir.”
AMBALAJLI İHRACATA DESTEK İÇİN FON
Zeytinyağı ihracatına getirilen fon kesintisinin de değerlendirildiği açıklamada, “Bu itibarla, dış talep sebebiyle yükselen dökme ve varilli zeytinyağı ihracatının, ambalajlı zeytinyağına yönlendirilerek katma değerli ürün ihracatına katkı sağlanması amacından hareketle, her türlü dökme ve varilli zeytinyağı ihracatında kilogram başına 20 Cent kesinti yapılması hususunu düzenleyen Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 7391 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı, 19 Temmuz 2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir” bilgisine yer verildi.
3 YILDA 3. YASAK
Yeni yasak ile birlikte zeytinyağı ihracatına son 3 yılda 3. kez yasak ve bir kez de fon getirildiği bildirildi. 22 yıl önce Dış Ticaret Müsteşarlığı 25 Aralık 2001 tarihinde aldığı kararla dökme zeytinyağı ihracatını 31 Ekim 2002 tarihine kadar yasaklamıştı. İkinci yasak ise 2021 yılında dökme zeytinyağı İhracatına yasak getirildi.
Son olarak Tarım ve Orman Bakanlığı’nın talebi ve gıda arz güvenliğini sağlama gerekçesiyle 2022 Mart ayında dökme zeytinyağı ihracatına 7 Temmuz 2022 tarihine kadar yasak getirilmişti.
19 Temmuz 2023 tarihinde ise dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına litre başına 20 cent karşılığı Türk Lirası fon kesintisi getirilmişti.
"BU ANLAYIŞLA İHRACAT SÜRDÜRÜLEMEZ"
İhracatçılaar, zeytinyağı ihracatına getirilen yasağı "şok karar" olarak nitelendirdi. Akşamdan sabaha karar alındığı ve kararın sabah tebliğ edilmesini eleştiren ihracatçılar, bu uygulama ile Türkiye'nin hem pazar hem de prestij kaybettiğini kaydetti. İhracatçılar, son 3 yılda ihracata 3 kez yasak ve bir de fon getirildiğini hatırlatarak, bu anlayışla ihracatın sürdürülemeyeceğini söyledi.
