Birleşmiş Milletler’in (BM) geçen ay Cenevre’de düzenlediği "İyilik için Yapay Zeka" zirvesinde yapay zekanın insanlığın sonunun olup olmayacağı konuşuldu. İnsansı robotları bir araya getiren en büyük toplantı olarak değerlendirilen zirvede, yapay zekanın küresel sorunları çözmeye nasıl yardım edebileceği tartışılırken, zirveye katılan robotların çoğunun dişi olması dikkat çekti.
Dünyaca ünlü robot Sophia, “dünyanın ilk aşırı gerçekçi insani robot formunda sanatçısı” Ai-Da, robot hemşire Grace, Nadine, Mika ve "rock yıldızı robot" Desdemona da dişi robotlar olarak zirvede yer aldı.
ROBOTLARA NEDEN KADINSI ÖZELLİKLER VERİLİYOR?
Zirvede robotlara neden kadınsı özelliklerin verildiği gündem oldu. Bazı robotların kadın olarak üretilmesinin sebebi "tasarımcının kendisini model alması" şeklinde açıklandı.
Buna en güzel örnek, Nadine’in yaratıcısı Nadia Magnenat Thalman'ın, onu kendisinin “Robot selfiesi” olarak nitelemesi. Zirvede sergilenen tek erkek robot olan Geminoid de yaratıcısı Hiroshi Ishiguro’nun bire bir kopyası.
Dünyanın "ilk aşırı gerçekçi robot resim ve heykel sanatçısı" olarak geliştirilen ve zirvede bir konuşma yapan Ai-Da isimli robotun projesine liderlik eden Lisa Zevi, robotu kadın olarak tercih etmesinin sebebini "kadın seslerin sanat ve teknolojide yeterince temsil edilmemesi" olarak dile getirdi.
Ai-Da, dünyanın ilk bilgisayar programcısı olarak bilinen matematikçi Ada Lovelace’den ilham alınarak üretilmiş bir robot.
İNSANLAR KADIN SESİ DUYMAYI TERCİH EDİYOR
Bazılarına göre robotların kadın olmasının bir sebebi de, insanların daha çok kadın sesini duymayı tercih etmesi.
Robot bilimi ve insan-bilgisayar etkileşimi üzerine çalışan ABD’li uzman Karl MacDorman, yaptığı araştırmalarda kadınların kadın sesini tercih ettiğini, erkeklerin ise bu konuda bir tercihi olmadığını belirledi. Seslere olan tepkileri de incelenen kadın katılımcıların dinledikleri kadın seslere olan eğilimi, dile getirdiklerinden daha da fazla olurken, erkekler, çok ilgilenmeseler de anketlerde kadın seslerini daha fazla tercih ettiklerini ifade ediyor.
SİRİ VE ALEXA DA KADIN
Yapay zekanın diğer örneklerinden Siri ve Alexa’ya kadın sesi verilmesinin arkasında da MacDorman’nın bu araştırmasının olduğu söyleniyor.
MacDorman ise şirketlerin çok daha farklı sebeplerle bu tercihi yaptığını belirterek, “Bu konudaki çalışmalar yayınlanmadan önce bu kararı verdiklerini tahmin ediyorum” dedi. Şirketlerin “bilinçsizce ve kabul etmek istemeyecekleri sebeplerle” bu kararı verdiklerini dile getiren MacDorman, olası itirazlara yanıt olarak bu araştırmanın sonuçlarını gerekçe göstermek istedikleri görüşünde.
MacDorman’a göre, tüketici hizmetlerine ilişkin rollerin “kadınlarla erkeklere oranla daha çok ilişkilendirilmesi” de robotların daha çok kadın olmasında rol oynuyor.
MacDorman, yapay zekanın en yaygın işlevinin insanlara bilgi ve tüketici hizmeti vermek olduğunu, bu görevlerin de bir bakıma “kölelik ve hizmetçilikle” ilişkilendirildiğini hatırlatarak, şirketlerin bu yaklaşımı “cinsiyetçi” bulduğunu ifade ediyor.
Bazı yorumculara göre ise bu anlayış, erkek fantezilerinde de önemli rol oynuyor.
DAHA ÖNEC ÇOCUK FORMUNDA İDİ
İngiltere’de yapay zeka ve robotlarla ilgili etik ve kültür alanında çalışan Profesör Kathleen Richardson ise robotlarla ilgili başka bir konuya dikkat çekti. Eskiden robotların yetişkin kadın olarak değil, sıklıkla çocuk formunda üretildiğine işaret eden Richardson, “Çocuk formunda olurlarsa insanları tehdit edici bir özellikleri olmayacağı, insanların onları evlerine alma konusunda daha rahat hissedeceği düşünülüyordu” diye konuştu.
Bu korkunun robotların kadın olarak seçilmesinde etkili olduğu görüşüne katılan MacDorman da “Kadın robotlar, özellikle çocuklar açısından, genellikle daha cana yakın bulunuyor. Bu yüzden insan-robot etkileşimiyle ilgili deneylerde kadınlar, robotlar için daha uygun bulunmuş olabilir” ifadelerini kullandı.
Bazı uzmanlar ise erkeklerin baskın olduğu sektörde, özellikle heteroseksüel erkeklerin karşı cinse olan ilgisinden dolayı robotları kadın olarak tasarladıklarını iddia etti.
AKOLLI TELEFONLARDA KADIN FİGÜRÜ
Öte yandan akıllı telefonlarda kullanılan yapay zeka asistanlarda kadın figürlerin kullanımı da giderek yaygınlaşıyor.
Richardson, robotların rutin olarak cinsel amaçlarla kullanıldığı bir gelecekten endişe ettiğini belirterek, özel bir kampanya yürütülüp, bu durumun normalleştirilmesinin “ahlaki zararlarına” vurgu yapıyor.
Sinema sektöründe robotlarla cinsel ilişkiye girme fikri, Blade Runner (Bıçak Sırtı), Her (Aşk) ve Ex Machina gibi bilim kurgu filmleriyle öne çıkmıştı.
Barcelona, Berlin ve Moskova'da geçtiğimiz yıllarda robotlardan oluşan genelevler açılmıştı.
Ekim ayında ise robotlarla aşk ve cinsel ilişki konulu bir uluslararası konferans düzenleneceği bildirildi.
İnsanların, robotların ilişkilerde nasıl rol oynadığına yönelik yaklaşımı da giderek büyüyen bu sektörü şekillendiriyor.
Robotlar, insanlar arası ilişkilerin giderek zorlaştığı günümüzde, özellikle cinsellikle ilişkilendirildikleri durumlarda bir alternatife dönüşebiliyor.
Bazı insanların flört etme ve buluşmaktansa porno izlemeyi tercih ettiğini kaydeden MacDorman, başka insanlarla olan etkileşimlerin “reddedilme” korkusunu da beraberinde getirdiğini, yapay zekanın bu kaygıları hafiflettiğini söylüyor.
Robotların gerçekçi bir görünümü olabilmesi için ciddi paralar harcanırken, maliyetinin çok fazla olması sebebiyle evlerine robot alabilenlerin sayısı oldukça az.
MacDorman’a göre, cinsel arzuları bir kenara bırakırsak, insansı robotlar hala çoğu tüketici için çok pahalı olsa da “Nasıl bazı insanların süper otomobillere verecek parası varsa, aramızdan insan şeklindeki robotlardan satın alabilecek insanlar da çıkacaktır” sözleriyle istisnalar olacağını kaydetti.
