Melatonin nedir ve nasıl çalışır?
Melatonin beyninizin karanlığa tepki olarak ürettiği bir hormondur. Sirkadiyen ritimlerinizin (24 saatlik dahili saat) zamanlamasına ve uykunuza yardımcı olur. Geceleri ışığa maruz kalmak melatonin üretimini engelleyebilir.
Araştırmalar melatoninin vücutta uykunun ötesinde başka önemli roller de oynadığını gösteriyor. Ancak bu etkiler tam olarak anlaşılamamıştır.
Melatonin besin takviyeleri hayvanlardan veya mikroorganizmalardan yapılabilir, ancak çoğu zaman sentetik olarak yapılır. Aşağıdaki bilgiler melatonin besin takviyeleri hakkındadır.
Melatonin almanın sağlığa faydaları nelerdir?
Melatonin takviyeleri jet lag, gecikmiş uyku-uyanıklık fazı bozukluğu, çocuklarda bazı uyku bozuklukları ve ameliyat öncesi ve sonrası anksiyete gibi bazı durumlarda yardımcı olabilir.
Melatonin, COVID-19'u önlemede veya tedavi etmede faydalı mıdır?
Melatoninin COVID-19 üzerindeki etkilerini inceleyen mevcut araştırmalar henüz başlangıç aşamasındadır. Devam eden birkaç randomize kontrollü çalışma (insanlarda melatonini değerlendiren çalışmalar) bulunmaktadır. Bu noktada melatoninin Kovid-19'a faydalı olup olmadığı konusunda sonuca varmak için henüz çok erken.
Melatonin kanser semptomlarına yardımcı olur mu?
Melatonin takviyelerinin kanser semptomları veya tedaviye bağlı yan etkiler üzerindeki etkisine ilişkin çalışmalar küçüktü ve karışık sonuçlar verdi.
Kanıtlanmamış ürünlerin, kansere yönelik geleneksel tıbbi tedaviyi değiştirmek veya geciktirmek için kullanılmaması gerektiğini unutmayın. Ayrıca bazı ürünler standart kanser tedavilerine müdahale edebilir veya kanser teşhisi konmuş kişiler için özel riskler taşıyabilir. Melatonin de dahil olmak üzere herhangi bir tamamlayıcı sağlık yaklaşımını kullanmadan önce, kanser teşhisi konan kişiler, bakımlarının tüm yönlerinin birlikte çalıştığından emin olmak için sağlık hizmeti sağlayıcılarıyla konuşmalıdır.
Melatonin uykusuzluğa yardımcı olabilir mi?
Uykusuzluk çeken kişiler uykuya dalmakta, uykuyu sürdürmekte veya her ikisinde de sorun yaşarlar. Semptomlar bir ay veya daha uzun sürdüğünde buna kronik uykusuzluk denir.
Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi (2017) ve Amerikan Hekimler Koleji'nin (2016) uygulama kılavuzlarına göre, kronik uykusuzlukta melatonin takviyesinin etkinliği veya güvenliği konusunda kullanımını önermek için yeterli güçlü kanıt yoktur.
Melatonin vardiyalı çalışanlarda işe yarar mı?
Gece vardiyalarını içeren vardiyalı çalışma, insanların işyerinde uykulu hissetmelerine ve vardiya bittikten sonra gündüzleri uyumayı zorlaştırmalarına neden olabilir.
2014 yılında yapılan iki araştırma incelemesine göre, melatonin takviyelerinin çalışanların vardiyasında yardımcı olup olmadığına ilişkin çalışmalar genellikle küçük veya yetersizdi.
İlk incelemede toplam 263 katılımcının yer aldığı 7 çalışma incelendi. Sonuçlar,
1- melatonin alan kişilerin gündüzleri yaklaşık 24 dakika daha uzun uyuyabileceğini, ancak
2- uykuya dalmak için gereken süre gibi uykunun diğer yönlerinin değişmeyebileceğini gösterdi. Ancak kanıtların düşük kalitede olduğu değerlendirildi.
Diğer incelemede, melatoninin vardiyalı çalışanlarda uykuyu desteklemeye yardımcı olup olmadığını görmek için toplam 300 katılımcının yer aldığı 8 çalışmaya (bunlardan 5'i ilk incelemede yer aldı) bakıldı. Çalışmalardan altısı yüksek kalitedeydi ve kesin olmayan sonuçlara sahipti. İnceleme vardiyalı çalışanlarda melatonin kullanımına ilişkin herhangi bir öneride bulunmadı.
Melatonin almak güvenli midir?
Melatonin takviyelerinin, özellikle vücudun normalde ürettiğinden daha yüksek dozlarda kullanılmasının olası yan etkileri hakkında, genel güvenlik konusunda net bir tablo elde etmek için henüz yeterli bilgi yok. Melatonin takviyelerinin kısa süreli kullanımı çoğu insan için güvenli gibi görünmektedir ancak melatonin takviyesinin uzun vadeli güvenliğine ilişkin bilgi eksiktir.
Ayrıca şunu da unutmayın
İlaçlarla etkileşimler
Tüm besin takviyelerinde olduğu gibi ilaç kullanan kişilerin melatonini kullanmadan önce sağlık uzmanlarına danışması gerekir. Özellikle epilepsi hastası olan ve kan sulandırıcı ilaç kullanan kişilerin melatonin takviyesi alırken tıbbi gözetim altında olmaları gerekmektedir.
Olası alerjik reaksiyon riski
Melatonin takviyelerine karşı alerjik reaksiyon riski olabilir.
Hamile ve emziren kadınlar için güvenlik endişeleri
Hamile veya emziren kadınlarda melatonin kullanımının güvenliği konusunda araştırma eksikliği vardır.
Yaşlı insanlar için güvenlik endişeleri
Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi'nin 2015 kılavuzu, demanslı kişilerin melatonin kullanmasını önermiyor.
Melatonin yaşlılarda gençlere göre daha uzun süre aktif kalabilir ve gündüz uykululuğuna neden olabilir.
Melatonin bir besin takviyesi olarak düzenlenmiştir
Amerika Birleşik Devletleri'nde melatonin bir besin takviyesi olarak kabul edilir. Bu, Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından reçeteli veya reçetesiz satılan ilaçlara göre daha az katı bir şekilde düzenlendiği anlamına gelir. Diğer birçok ülkede melatonin yalnızca reçeteyle satılmaktadır ve ilaç olarak kabul edilmektedir.
Ürünler etikette listelenenleri içermeyebilir
Bazı melatonin takviyeleri, ürün etiketinde listelenenleri içermeyebilir. 2017 yılında yapılan bir çalışmada marketlerden ve eczanelerden satın alınan 31 farklı melatonin takviyesi test edildi. Takviyelerin çoğunda, üründeki melatonin miktarı, ürün etiketinde listelenenlerle eşleşmiyordu. Ayrıca takviyelerin yüzde 26'sı, nispeten düşük seviyelerde bile zararlı etkilere sahip olabilen bir hormon olan serotonin içeriyordu.
Melatonin çocuklar için güvenli midir?
Yukarıda belirtilen konulara ek olarak melatoninin çocuklarda güvenliği konusunda dikkate alınması gereken bazı noktalar vardır.
Çocuklarına melatonin vermeyi düşünen ebeveynler öncelikle çocuklarda melatonin kullanımı konusunda bir sağlık uzmanıyla konuşmalıdır.
Ebeveynlerin melatonin takviyelerinin güvenli bir şekilde saklanmasını ve uygun şekilde kullanılmasını sağlamaları gerekir.
Reçetesiz melatonin kullanımı, çocukları ve gençleri kazara veya kasıtlı olarak aşırı dozda alma riskine sokabilir.
2022 yılında yapılan bir araştırma, tablet, kapsül, sıvı ve sakızlı formülasyonlarda yaygın olarak bulunan melatoninin ABD satışlarının 2016 ile 2020 arasında yaklaşık yüzde 150 arttığını gösterdi. Araştırmanın yazarları, satışlardaki, bulunabilirlikteki ve yaygın kullanımdaki artışın, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki melatoninin artması, muhtemelen evdeki çocuklar arasında melatonine erişimin artmasına neden olmuştur.
2022 araştırması ayrıca ABD zehir kontrol merkezlerine melatonin alan 19 yaş ve altındaki kişilerle ilgili raporların sayısının 2012'de 8.337'den 2021'de 52.563'e yükseldiğini gösterdi. 10 yıllık süre boyunca raporların sayısı her yıl arttı. 19 yaş ve altındaki kişilerin melatonin alımından dolayı hastaneye yatışları ve ciddi sonuçları da son 10 yılda arttı. Hastaneye kaldırılanların çoğu, kasıtlı olarak aşırı dozda melatonin alan gençleri içeriyordu ve hastaneye kaldırılanlardaki en büyük artış, 5 yaş ve altındaki çocuklarda meydana geldi.
Normal dozlarda melatonin takviyeleri kısa süreli kullanımda çoğu çocuk için güvenli gibi görünse de çocuklar ve melatonin üzerine çok fazla çalışma yoktur. Ayrıca çocuklarda melatonin kullanımının uzun vadeli etkileri hakkında da çok az bilgi var. Melatonin bir hormon olduğu için melatonin takviyelerinin ergenlik, adet döngüleri ve prolaktin hormonunun aşırı üretimi de dahil olmak üzere hormonal gelişimi etkilemesi mümkündür, ancak kesin olarak bilmiyoruz.
Çocuklarda bildirilen olası melatonin takviyesi yan etkileri genellikle hafif olmuştur ve şunları içermektedir:
Uyuşukluk
Akşamları artan yatak ıslatma veya idrara çıkma
Baş ağrısı
Baş dönmesi
Çalkalama
Melatoninin yan etkileri nelerdir?
Melatonin takviyelerinin güvenliği üzerine 2015 yılında yapılan bir inceleme, yetişkinleri, cerrahi hastaları ve kritik hastaları kapsayan çeşitli kısa süreli çalışmalarda yalnızca hafif yan etkilerin bildirildiğini gösterdi.
Çalışmalarda bildirilen hafif yan etkilerden bazıları şunlardır:
Baş ağrısı
Baş dönmesi
Mide bulantısı
uykululuk
Melatonin kullanımının olası uzun vadeli yan etkileri belirsizdir.
Dikkate Alınacak İpuçları
FDA'nın melatonin gibi besin takviyelerini düzenlemesine rağmen, besin takviyelerine ilişkin düzenlemelerin reçeteli veya reçetesiz ilaçlara yönelik olanlardan farklı ve daha az katı olduğunu unutmayın.
Bazı besin takviyeleri ilaçlarla etkileşime girebilir veya tıbbi sorunlarınız varsa veya ameliyat olacaksanız risk oluşturabilir.
Hamileyseniz veya bir çocuğu emziriyorsanız, melatonin de dahil olmak üzere herhangi bir ilaç veya takviye almadan önce sağlık uzmanınıza danışmanız özellikle önemlidir.
Melatonin gibi besin takviyeleri kullanıyorsanız etiketteki talimatları okuyup uygulayın. “Doğal” her zaman “güvenli” anlamına gelmez.
Sağlığınızın sorumluluğunu üstlenin; kullandığınız tamamlayıcı sağlık yaklaşımları hakkında sağlık hizmeti sağlayıcılarınızla konuşun. Birlikte, ortak ve bilgiye dayalı kararlar alabilirsiniz.
