Bilim Dünyası Uyardı: Mikroplastikler İnsan Beyninde Birikiyor

Dünya genelinde yapılan son araştırmalar, mikroplastiklerin insan beynine ulaşarak burada birikebildiğini ve potansiyel olarak ciddi nörolojik sorunlara yol açabileceğini ortaya koydu.

Beyinde 7 ila 30 Kat Fazla Mikroplastik

Nature Medicine ve Smithsonian gibi saygın bilim dergilerinde yayımlanan çalışmalara göre, insan beyninde tespit edilen mikroplastik miktarı karaciğer ve böbrek gibi organlara kıyasla 7 ila 30 kat daha yüksek. Araştırmacılar, bu parçacıkların kan-beyin bariyerini aşabildiğini ve sinir sistemi dokularında kalıcı olarak birikebildiğini belirtiyor.

2016–2024 yılları arasında incelenen beyin örneklerinde, mikroplastik yoğunluğunun yaklaşık %50 oranında arttığı gözlemlendi. Bilim insanları, bu artışın temel nedenleri arasında çevredeki plastik kirliliğinin yükselmesi, beslenme alışkanlıkları ve ambalaj malzemelerinin kullanımındaki artışı gösteriyor.

Demans Hastalarında 6 Kat Daha Fazla

Özellikle demans hastalarının beyinlerinde, sağlıklı bireylere kıyasla 6 kat daha fazla mikroplastik bulunduğu raporlandı. Araştırmacılar, yaşlanma sürecinde kan-beyin bariyerinin zayıflaması nedeniyle parçacıkların beyne daha kolay geçtiğini vurguluyor. Bu durum, Alzheimer ve diğer nörodejeneratif hastalıkların ilerleyişiyle olası bir bağlantı ihtimalini güçlendiriyor.

Sinir Hücreleri ve Hafıza Üzerindeki Etkiler

Laboratuvar deneylerinde polietilen ve polipropilen gibi yaygın plastik türlerinin, sinir hücrelerinin iletişimini sağlayan myelin kılıfında birikebildiği gözlemlendi. Bu birikimin;

Sinir iletim hızını yavaşlattığı,

Beyin içi kan dolaşımını etkileyebildiği,

İltihaplanma ve oksidatif stres gibi hücresel tepkileri tetiklediği,

Hafıza ve dikkat bozukluklarına yol açabileceği raporlandı.

Hayvan deneylerinde ise mikroplastiklerin öğrenme kabiliyetini azalttığı, ruh hali üzerinde olumsuz etkiler yarattığı tespit edildi.

Kaynaklar ve Bulaşma Yolları

Mikroplastikler başlıca şu yollarla beyne ulaşabiliyor:

Gıda ve içecekler: Plastik ambalajlı ürünler, şişelenmiş sular, deniz ürünleri.

Hava yoluyla: Plastik tozların solunması.

Deri yoluyla: Kozmetik ürünler, sentetik kumaşlar.

Bir kez vücuda girdikten sonra, kan dolaşımı yoluyla beyne ulaşabiliyor ve burada yıllarca kalabiliyor.

Uzmanlardan Uyarı ve Önlemler

Bilim insanları, mikroplastiklerin sağlık üzerindeki uzun vadeli etkilerinin henüz tam olarak anlaşılmadığını ancak mevcut verilerin ciddi risk işaretleri taşıdığını söylüyor. Maruziyeti azaltmak için şu önerilerde bulunuluyor:

Plastik yerine cam veya paslanmaz çelik ambalajlar tercih etmek,

Şişelenmiş su yerine filtreli musluk suyu kullanmak,

Plastik kaplarda yiyecek ve içecekleri ısıtmaktan kaçınmak,

Sentetik kumaş yerine doğal lifli tekstiller kullanmak.

Araştırmalar Sürecek

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Avrupa Çevre Ajansı (EEA), mikroplastiklerin insan sağlığı üzerindeki etkilerini incelemek için kapsamlı uzun dönemli araştırma programları başlattı. Önümüzdeki yıllarda, bu parçacıkların nörolojik hastalıklarla ilişkisi konusunda daha net veriler elde edilmesi bekleniyor.