Kahramanmaraş ve Hatay başta olmak üzere çok geniş bir alanda büyük yıkıma yol açan depremler silsilesi arkasında büyük bir inşaat molozu bıraktı.

Atmosfer havasına karışan toz. gaz ve zararlı maddeler sanılanın ötesinde akciğer sağlığı için olumsuz etkilere sahiptir.

Havaya karışan bu tozların etkileri sadece bulundukları alanla sınırlı olmayabilir.

Her yıl milyarlarca ton çöl tozunun atmosferde yer değiştirdiği ve temel kaynakları kuzey Afrika’daki Sahra, Asya’daki Gobi ve Taklamakan çölleri olan ve okyanusları aşan bu toz bulutlarının ve taşıdıkları mikroorganizmaların insan sağlığı üzerinde rol oynadığını uzun zamandır biliyoruz.

Örneğin Afrika’daki toz hareketlerinin en yoğun olduğu 1973-96 yılları arasında Karayiplerdeki Barbados Adalarında astım görülme sıklığında 17 kat artış olmuş. Uydu fotoğraflarına bile yansıyan bu devasa toz hareketi atlas okyanusunu geçmekte, Karayip adalarında ufku kızıla boyamaktadır.

Örneğin Barselona limanına soya fasulyesi getiren gemilerin yüklerini boşalttıkları günlerde şehirde soya tozu nedeniyle astım ataklarının artığı tespit edilmiş. Atmosfere karışan tozlar özellikle olumsuz iklim koşullarında akıl almaz mesafeler kat edebilmektedir.

Enkaz altında kalan veya korumasız bir şekilde enkaz kaldırma işlemlerinde çalışan insanlarda kısa süreli de olsa yoğun toz ve toksik madde teması hızlı gelişen ciddi solunum yolları hasarı (Akut inhalasyon hasarı) ve astım ataklarına yol açabilmektedir.

Maruziyet süreleri uzadıkça bazı kişilerde akciğer kapasitesinde kalıcı ve ilerleyici kayıpların yanı sıra (KOAH, Reaktif Hava Yolu Hastalıkları, kronik öksürük) tekrarlayan üst solunum yolları hastalıklarına (Kronik sinüzit, rinit)  asbest ya da silika gibi diğer bir takım inorganik partiküllerinde etkisiyle de yıllar sonra akciğer kanserleri ve doku sertleşmesine bağlı solunum yetersizliklerine (interstisyel akciğer hastalıkları) yol açabilmektedir.

Bu nedenle enkaz işinde çalışanların mutlaka profesyonel iş güvenliğine uygun toz maskeleri kullanmaları, zeminde astım, KOAH gibi solunum hastalıkları olan kişilerin çalıştırılmaması çok önemlidir. Vatandaşların zorunluluk olmadıkça enkaz kaldırma alanlarına fazla yaklaşmaması bu alanlarda bulunmak zorundaysa yüksek koruyuculuğu olan maskeler kullanması gerekmektedir.

Özellikle akciğer hastalığı olan insanlarda tozlu ortamın etkisiyle normalde akciğere yerleşmesi beklenmeyen mantar gibi mikro organizmalara bağlı enfeksiyonların yanı sıra Sarkoidoz gibi granülom oluşturan nadir hastalıklarda ortaya çıkabilmekte.

Özellikle küçük çocuklar atmosferde taşınan gözle görülmeyen tozların olumsuz etkilerine daha yatkındırlar. Etkilenen alanlar başta olmak üzere geniş bir alanda astım, bronşit, KOAH alevlenmeleri gibi solunum hastalıklarında artış beklenebilir.