Resmi Adı: Moldova Cumhuriyeti
Başkenti: Kişinev
Resmi Dili: Moldovca
Yönetim Şekli : Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Nüfusu: 4,3 milyon
Yüzölçümü: 33.700 km²
Büyük Şehirleri: Tiraspol, Balti, Edinet
İklimi: Ilımlı-kara
Para Birimi: Ley
İnternet Alan Adı: md
Telefon Kodu: +373
Resmi Tatiller ve Bayramlar
1 Ocak Yeni Yıl
7 Ocak Ortodoks Noel’i
8 Mart Dünya Kadınlar Günü
Ortodoks Paskalyası (Mart-Nisan)
1 Mayıs İşçi Bayramı
9 Mayıs Zafer Bayramı
27 Ağustos Milli Bayram
27 Ağustos Limba Noastra (Ulusal Dil Bayramı)
Coğrafi Konum
Doğu Avrupa'nın güneybatı kısmında yer alan Moldova, BDT'nin Avrupa sınırındadır. Kuzey, doğu ve güneyde Ukrayna ile çevrili, Romanya ile batı komşusudur. Ülkenin yüzölçümü 33,7 bin km²'dir.
İklim ve Yağış Durumu
Moldova'nın iklimi ılımlı kara iklimidir. Kışları yumuşak ve kısa, yazları sıcak ve uzundur. Ortalama yıllık sıcaklık kuzeyde +7,5°C, güneyde +10°C'dir. Ocak ayında ortalama sıcaklık -4°C, Haziran ayında +21°C'dir. Yıllık yağışın yaklaşık % 70'i Nisan ve Kasım aylarında düşer.
Nüfusu
2007 nüfus sayımına göre Moldova'da 4,3 milyon insan yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu kilometrekare başına 111 kişidir.
Nüfusun % 93,3'ü Ortodoks, geri kalan % 6,7'si Katolik, Protestan, Müslüman'dır. Moldova çok uluslu bir ülkedir. Etnik yapısının % 75,8'i Moldovalı, 8,4'ü Ukraynalı, 5,9'u Rus, 4,4'ü Gagauz, 2,2'si Rumenlerden oluşturmaktadır. Moldovalılar, Gagauzlar ve Bulgarlar daha çok köylerde otururken, Ruslar, Rumenler ve Ukraynalılar şehirlerde yaşamaktadırlar.
Moldova'da resmi dil Moldovca, temelde Rumen dili ile aynıdır. Diyalektiği farklılık gösterir. Sovyetler Birliği döneminde, Kiril alfabesi kullanan Moldova, 1991'den sonra Latin alfabesine geçiş yapmıştır. Buna rağmen ülkede yaygın olarak Rusça kullanılmaktadır.
Nüfusta kadınların oranı daha fazladır. Son yıllarda yaşanan göç, yüksek ölüm ve doğum oranındaki azalış gibi sebeplerden nüfus gittikçe azalmaktadır.
İdari Bölümler
Moldova, 32 bölge ve 5 idari il (Beltsa, Bendera, Kişinev, Kompat, Tiraspol) ve 1 özerk bölgeden oluşmaktadır. Gökoğuz Türklerinin yaşadığı Özerk Bölge Gagauzya, 1994 yılında haklarına kavuşmuştur. 2005 yılında onaylanan yasayla,1991'de bağımsızlığını ilan etmiş Transdinyeper'e otonomi haklarını verilmiştir.
Moldova'da 65 şehir ve 917 köy ve köykent bulunmaktadır. Moldova'nın başkenti olan Kişinev, ülkenin merkezinde bulunur. Dinyeper nehrinin bir kolu olan Bic'e kıyısı vardır. Kişinev Moldova'nın ekonomik ve kültür yönünden en gelişmiş şehridir. Bu şehirde ülke nüfusunun % 21'i yaşamaktadır. İkinci en gelişmiş şehir ise Dnestr nehrinin kıyısındaki Trandinyeper'in başkenti olan Tiraspol şehri hafif sanayinin bölgesel merkezidir.
Devlet Yönetimi
Diğer Sovyet ardılı cumhuriyetler gibi Moldova da 1991'de bağımsızlığını ilan etmiştir. Yönetim şekli Parlamenter Cumhuriyet olan Moldova'nın yasama organı parlamentodur. Moldova Cumhuriyeti, 1994 yılında referandum yoluyla kabul edilmiş Anayasa ile idare edilmektedir. Mecliste 101 milletvekili bulunmaktadır. Seçimler 4 yılda bir yapılmaktadır. Yasa yapma gücünü elinde tutan meclis, aldığı kararlarla referandum yapabilmektedir. Aynı zamanda ülkenin iç ve dış politikası hakkında karar veren organdır.
Devletin başı cumhurbaşkanıdır. Cumhurbaşkanı 4 yıllık süre için parlamento tarafından seçilir ve iki dönemden fazla görevde kalamaz. Şu an görevini sürdüren Moldova Devlet Başkanı Vladimir Voronin, cumhurbaşkanlığına 4 Nisan 2001'de dört yıllık bir süre için Parlamento tarafından seçilmiştir. Yürütme organı cumhurbaşkanı ve hükümettir.
1994 yılında kabul edilen anayasaya göre; yargı Yüksek Yargı ve İstinaf Mahkemelerinden oluşmaktadır. Bunlara bağlı mahkemeler ise bölgesel mahkemeler, Ekonomi Mahkemeleri, Anayasa Mahkemeleridir.
Ekonomik Durum
Yumuşak iklimi ve verimli toprakları sayesinde Moldova'da tarım, ülke ekonomisinin önemli bir kaynağıdır. Ülke ekonomisinin 5/2'si tarımdan karşılanmaktadır.
Tarım ürünlerinin başında üzüm, ay çiçeği, tütün, şeker pancarı ve çeşitli meyveler gelir. Üzüm üreticiliği, yan ürünlerin gelişimini sağlamış ve Moldova’da şarap ve şampanya gibi alkollü içeceklerin üretimi ilerlemiştir. Bu alkollü içecekler başta Polonya olmak üzere Romanya ve Çek Cumhuriyeti'ne satılmaktadır. Ülkenin ithal ettiği ürünlerin başlıcaları ise tekstil malzemeleri, çeşitli makine ve teçhizatlar ve mineral yakıtlardır. Moldova'nın başlıca ticaret ortakları arasında Rusya, Romanya, Türkiye ve Ukrayna gelmektedir.
Dünya Bankası raporlarına göre Moldova'ya en fazla borç veren ülkeler Amerika ve Rusya'dır.
Ülkenin para birimi Ley'dir.
Eğitim
Moldova'da ilköğretim 4 yıldır. İlköğretimi tamamlayan öğrenciler 4 yıl süreyle orta ve ardından da 3 yıllık lise eğitimi alırlar.
15 Aralık 1994 yılında yükseköğrenim reformları gerçekleştirilerek yüksek eğitim sorumluluğu ve onu düzenleme yetkisi Eğitim Bakanlığı'na verilmiştir.
Ülkede 35 yüksek eğitim kurumu bulunmaktadır. Bu okulların büyük çoğunluğu Moldova'nın başkenti Kişinev'de yer alır. Bunlar arasında en tanınmış olan Moldova Devlet Üniversitesi ve Moldova Teknik Üniversitesi'dir.
En eski eğitim kurumu olan Moldova Devlet Üniversite'sinde, günümüzde 16,500 öğrenci okumaktadır. Üniversitede 21 laboratuvar, 700 bin yayının olduğu kütüphane vardır.
Dış İlişkiler
SSCB'nin dağılmasının ardından 1991'de bağımsızlığını kazanan Moldova, 1994'de kabul edilen Anayasa'ya göre demokratik, hukuk cumhuriyetidir.
2000'li yılların başına kadar ağırlıklı olarak Romanya, Rusya, Ukrayna ve Beyaz Rusya ile yakın ilişkilerde bulunan Moldova, aktif bir dış politika geliştirmemiştir.
1997 yılında Moldova; Gürcistan, Ukrayna, Azerbaycan ve Özbekistan ile birlikte bağımsızlıklarını korumak ve ekonomi, siyasi, güvenlik alanlarında işbirliği sağlamak için GUUAM adlı bir örgüt kurmuşlardır. 2005 yılında Özbekistan üyelikten çıktığını açıklamış ve birlik bundan sonra GUAM olarak adlandırılmıştır. Moldova, ekonomik ve sosyal açıdan beklediği faydaları göremediği gerekçesiyle 2008 yılında birlikten ayrılacağını açıklamıştır.
Moldova'nın BDT ülkeleri dışında en yakın ilişki kurduğu ülke aynı dili konuştuğu, aynı etnik kökeni paylaştığı Romanya'dır. Ülkede bağımsızlığın ilan edilmesinden sonra bir dönem Romanya ile birleşme konusu gündemde kalmışsa da bu durum gerçekleşmemiştir.
1 Ocak 2007 tarihinde Romanya'nın AB üyesi olmasının ardından yaklaşık 800 bin Moldovalı Romanya vatandaşlığına başvurmuştur.
Moldova, 2001 yılından itibaren Batılı ülkeler ile ilişkilerini geliştirmeye başlamıştır. Batı eğilimli dış politika çerçevesinde 2003 yılında başlayan AB ilişkileri kısa sürede gelişmiş ve 2005 yılında AB üyeliği sürecinde incelemeye alındıktan sonra ‘3 yıllık eylem planı’ imzalanmıştır.
Moldova-Türkiye İlişkileri
1991 yılında Moldova'nın bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden biri de Türkiye olmuştur. 1997 tarihinden itibaren kademeli olarak artan dış ticaret hacmi 2007 yılında büyük bir ivme kazanarak % 45 artmış ve 200 milyon dolara ulaşmıştır. 2010 yılında bu rakamın 500 milyon dolar olması planlanmaktadır.
Moldova'nın Türkiye'ye ihraç ettiği ürünlerin başında örme eşya, plastik eşyalar, motorlu kara taşıtları gelmektedir. Türkiye'nin Moldova'ya ithal ettiği ürünler arasında ise demir çelik, yağlı tohum, hazır hayvan gıdaları ve kösele bulunmaktadır.
1994'de imzalanan Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması ve Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması'nın ardından iki ülke arasında pek çok anlaşma ve protokol imzalanmıştır. Günümüzde, toplam yatırım miktarı 220 milyon doları aşmış yaklaşık 500'ün üzerinde Türk işletmesi Moldova'da faaliyet göstermektedir. Bunların faaliyet alanları gıda, içecek, tekstil, telekomünikasyon, hazır giyim, taşımacılık, restoran işletmeciliği gibi çok geniş bir yelpazededir. Türkiye'de ise yaklaşık 50 Moldova sermayeli işletme bulunmaktadır.
Ayrıca Moldova Cumhuriyeti'ne bağlı Gagauz Özerk Bölgesi Türkiye için önemlidir. Gagauzlar Oğuzların Gök Oğuz boyundan gelen Türk kökenli halktır. Gagauzca Türkçeye çok yakın bir dildir. Gagauz Özerk Bölgesi'nin yaklaşık 2000 bin nüfusu var. Türkiye'nin Gagauzya'da ticaret ve eğitim alanında çok sayıda yatırımı bulunmaktadır. Aynı zamanda Türkiye bu bölgeye büyük oranda yardım yapmaktadır.
Türkiye'de; Moldova'nın Ankara Büyükelçiliği ve İstanbul Başkonsolosluğu, İzmir Fahri Konsolosluğu yer alırken, Türkiye'nin de Kişinev Büyükelçiliği bulunmaktadır.
