Aidatlarda yaşanan artış, kira rakamlarına yaklaşıyor. Yüzde 100’ü aşan zamlar nedeniyle apartman ve site sakinleri kara kara düşünüyor... Yönetim şirketleri asgari ücretlere gelen zamlar sonrası artan personel giderleri ve faturalardaki artışları gerekçe göstererek durumu açıklasa da, geliri aynı oranda artmayan vatandaş mağdur. Peki yapılan fahiş zamlara itiraz hakkı var mı? Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz site sakinleri için yol haritasını şöyle anlattı: ZAMLAR GENEL KURULLARDA BELİRLENİYOR -Aidat zamları yapılan genel kurullarda belirleniyor. Maalesef ülkemizde maliklerin büyük kısmı bu toplantılara katılmıyor, sonrasında gelen zamları görünce şok oluyor. O yüzden mutlaka genel kurul toplantılarına katılın. Kurula katılma hakkı mülk sahiplerine ait olsa da, kiracılar da vekalet alarak katılabilir. - 500 konutluk bir site üzerinden örnek verelim. 1. genel kurulda 251 temsilci katılmak zorunda, genelde bu rakam bulunamaz. Bu defa da çoğunluk aranmadan 2. genel kurul yapılır. Buna 60 kişi katıldığını düşünelim, 31 kişinin kararı ile 500 kişilik siteyi kimin nasıl yöneteceği, ne kadar aidat ödeneceği belirlenir. - Alınan karar sonrası genel kurula katılmayanlar toplantı tarihinden sonra 6 ay, katılanlar 1 ay içinde Sulh Hukuk Mahkemesi’ne dava açabilir. Burada hakim için önemli olan bir yolsuzluk, usulsüzlük olup olmadığı... Eğer yoksa itiraz kabul edilmez. Davalar 6 ay ile 1 yıl içinde sonuçlanır. - Bir usulsüzlük yok ama fahiş artışa itiraz edilecekse bu defa 1/3 malik toplanır ve olağanüstü genel kurul ister. Burada bazı kalemlerden tasarruf talep edilir. Mesela sitede 50 personel var 30 olsun, bahçıvan hizmeti her ay değil belli aylarda olsun, profesyonel yönetim şirketi yerine sitemizi biz yönetelim diyebilirler... YÜZDE 113’Ü BULAN ARTIŞ Toplu yaşam alanlarındaki yöneticiler, sakinler ve üye işyerleri için geliştirilmiş yapay zeka tabanlı online bir platform olan Apti’nin kurucu ortağı Ali Emre Erişen, yeni yıldaki aidat zamlarını araştırdıklarını söyledi. Erişen, “Aidat zamlarında alt limitin yüzde 46 olduğunu gördük, bazı sitelerde ise yüzde 113’e varan artışlar oldu. Kimi siteler ise zamları belirleme aşamasında” dedi. Artışların nedenine değinen Erişen, “Site yönetimlerinde personellerin büyük çoğunluğu Asgari Ücret ile çalışıyor ve sitelerin bütçelerinin yüzde 60-65 oranını personel giderleri oluşturuyor. Bu nedenle asgari ücrete gelen artış önemli bir etken oldu. Ayrıca 2021 yılı içinde doğalgaz, elektrik ve su kullanımlarına yapılan zamlarda göz önüne alındığında bu faktörlerin hepsi 2022 yılı bütçelerinde ciddi artışlara yol açtı” dedi. Ortalama aidatlar konusunda bilgi veren Erişen, şunları söyledi: “İstanbul’da geçen yıl ortalama aidat 648 lirayken bu yıl 1.024 lira oldu. Ankara’da 551 liradan 887 liraya, İzmir’de 455 liradan, 723 liraya geldi.” "BU KADAR ZAM YAPTIM" DİYEMEZ SİTELERDE yönetim kurulunun aidat artışı yapma hakkı olmadığına dikkat çeken Avukat Kiraz, “Yönetim kurulu kat malikleri genel kurulundan almadığı bir yetkiliyi kullanamaz, kendi başına zam yapamaz. Zam yapılması zorunlu olsa dahi yönetici olağanüstü genel kurulu toplar ve ek bütçe ister. Yoksa site yönetimi ‘bu kadar zam yaptım’ diyemez, derse usulsüzlük yapmış olur” ifadelerini kullandı. Bu durumda maliklerin ya da kiracının hakimden kayyum isteyebileceğini belirten Kiraz, “Atanan kayyum yönetime gelir, inceleme yapar ve fazla harcamaları iptal eder” diye konuştu. BAZI GİDERLERİ KİRACI ÖDEMEZ ÇOĞU kiracı giderleri incelemediği için yaptığı ödemenin nerede kullanıldığını da bilmiyor. Sitelerde bazı giderlerden kiracının, bazılarından ise mülk sahiplerinin sorumlu olduğuna vurgu yapan Kiraz, “İşletme bütçesi ve yatırım bütçesi diye ayrım yapılır. İşletme bütçesi taşınmazın kullanımından kaynaklı giderdir ve kiracı katlanır. Temel harcamalar ve demirbaş kalacak kalemlerde ise mülk sahibi sorumlu. Örneğin asansör bakımı kiracıya ait, ama asansör değişecekse mal sahibi öder. Binada basit bir tadilatın masrafını kiracı karşılar ama dış cephe boyama ya da bina güçlendirme faturasını ev sahibi öder. Apartman görevlisinin maaşı kiracının sorumluluğunda olsa da kıdem ihbar tazminatını mülk sahibi karşılar” dedi. Kiraz, boş daireler için de sahiplerince aidat ödenmesi gerektiğini, bu evlerin aidatının diğer maliklere yansıtılamayacağını ekledi.