Engelli Bireyler İçin Eşit Katılım Temel Hak: Kalıcı Çözümler Gerekli

10-16 Mayıs Engelliler Haftası'nda İstanbul Kültür Üniversitesi Özel Eğitim Bölümü'nden Dr. Öğr. Üyesi Fidan Güneş Gürgör Kılıç, engelli bireylerin toplumsal hayata tam ve bağımsız katılımının bir ayrıcalık değil, temel bir insan hakkı olduğunu vurguladı. Kılıç, sadece kutlamalar ve temennilerle yetinmeyerek, kalıcı ve bilimsel çözümlerin üretilmesi gerektiğini belirtti. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünyada yaklaşık 1,3 milyar engelli birey bulunuyor; bu da dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 16'sına denk geliyor.

Dr. Kılıç, Amerika'da 2022 yılında her 31 çocuktan 1'inin Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) tanısı aldığını, Türkiye'de ise 2023-2024 verilerine göre 18 milyon 710 bin 265 öğrenciden 559 bin 725'inin özel gereksinimli olduğunu hatırlattı. Ülke genelindeki toplam engelli sayısının ise 5 ile 10 milyon arasında değiştiğini ifade etti. Özel gereksinimli bireyler için erken tanı ve bilimsel dayanaklı yoğun özel eğitim hizmetlerinin önemini vurgulayan Kılıç, eğitim süreçlerinde yetersiz eğitimli kişilerin görevlendirilmesinin ciddi bir sorun olduğunu dile getirdi.

Özel eğitim öğretmenlerinin uzmanlığı dışında bu alanda çalışmanın hizmet kalitesini düşürdüğünü belirten Kılıç, özel gereksinimli bireylerin okul öncesinden iş hayatına kadar tüm geçiş süreçlerinin planlanmasının kritik olduğunu söyledi. Yasal düzenlemelerin yetersizliğine dikkat çeken Kılıç, bu süreçlerin bütüncül planlanmamasının bireylerin bağımsız yaşama ve topluma uyum sağlamasını zorlaştırdığını, eğitimden istihdama kadar her aşamada destekli ve sürdürülebilir çözümlere ihtiyaç olduğunu belirtti. Çalışan engelli bireylerin genellikle geçici ve vasıfsız işlerde yer aldığını, kadınların ise daha dezavantajlı olduğunu vurgulayan Kılıç, bireylerin özelliklerine uygun, toplum temelli istihdam desteklerinin sunulmasının şart olduğunu, bunun sürdürülebilir istihdamı mümkün kılacağını ifade etti.