İstanbul Büyükşehir Belediyesinin verilerine göre; İstanbul’da pandeminin başladığı 12 Mart-4 Kasım arasında ölüm sayısı önceki yıllara göre 8,456 fazla gerçekleşmiş. Türkiye’de açıklanan Korona ölüm sayısı ise 11,500. Ayrıca Kasım’ın ilk haftasındaki ölüm sayısı Mart seviyesine yaklaştığını görüyoruz.
İstanbul’da haftalık vefat sayıları
Sarkaç’tan Mesut Erzurumluoğlu ve Defne Üçer Şaylan’ın haberine göre;
“Ek ölüm (excess mortality) terimi epidemiyolojide “normal/kriz dışı” koşullar altında beklediğimiz ölüm sayılarının üzerinde saptanan ölüm sayılarını ifade eder. Normalin üzerinde çıkan ölüm sayılarının söz konusu krize bağlı koşullar nedeniyle olduğu düşünülür. Bu veriler uzmanlara tanı yöntemleri, hastalığın seyri ve yaygınlığı konusunda bilgi sağlar.
Epidemiyoloji, salgınları inceleyen ama salgınlarla sınırlı olmayan bir bilimdir. Tarihsel olarak salgınların tanımlanması sürecinde ortaya çıkmıştır. Verilerin toplanması ve kaydedilmesi genel olarak enfeksiyon hastalıkları hakkında bilgimizi güçlendirir. Bu veriler, pandemiyi daha iyi yönetebilmek ve önümüzü görebilmek için çok önemlidir. Gelecek yıllarda olacak pandemiler için de çok önemli olacaktır. Pandemi geçip gittikten sonra bunun yararını daha da çok anlayacağız.”
Grafiği nasıl okuyacağım?
Yukarıdaki grafik, 2015-2020 yıllarında İstanbul’daki haftalık vefat sayılarını gösteriyor.
2020 yılı için haftalık değerler (kırmızı çizgi)
2015-2019 ortalamaları (lacivert çizgi)
2015-2019 yılları için haftalık maksimum ve minimum değerler (mor şerit)
2019 vefat sayıları (lacivert noktalar)
Önemli Not:
İBB verisinde geçmiş günlerin vefat sayılarında ufak artışlar olabilmektedir. Açık veri bölümündeki veri setinde her gün için son güncelleme tarihi yazılmıştır.
Bu sayfadaki grafik en son 07.11.2020‘de güncellenmiş verilerle oluşturuldu.
Grafik 4 Kasım 2020’ye kadar olan verileri gösteriyor.
Ek ölüm nasıl hesaplanır?
Ek ölüm sayısı, kriz durumunda (tüm nedenlerle) gerçekleşen ölüm sayısının kriz dışı koşullardaki ortalama ölüm sayısıyla kıyaslanmasıdır. Covid19 pandemisinde 2020 haftalık ölüm sayılarını 2015-2019 ortalamalarıyla kıyaslıyoruz. Her hafta için haftalık ek ölümü şu şekilde hesaplıyoruz:
Ek ölüm = 2020 ölüm sayısı – 2015-2019 ortalama ölüm sayısı
İstanbul’da 2020’de ne kadar ek ölüm gerçekleşti?
12 Mart-4 Kasım tarihleri arasında İstanbul’da 2015-2019 ortalamasına kıyasla toplam 8456 ek ölüm gerçekleşti.
Sıkça sorulan sorular
Ek ölüm sayıları, Covid19 nedeniyle gerçekleşmiş ve resmi kayıtlara geçmemiş ölümleri mi gösteriyor?
Hayır tam olarak değil. Mart Nisan aylarında ve Ekim sonunda görülen yüksek ek ölüm sayılarının salgınla doğrudan veya dolaylı bağlantılı olduğu söylenebilir. Bu konuda net bir şey söylemek için tüm Türkiye’deki ölüm sayılarının kayıtlı nedenleri, cinsiyet, yaş, risk faktörleri, yer ve zaman kırılımları da kullanılarak daha detaylı analizinin yapılması gerekir.
Ölüm sayılarında yıldan yıla gerçekleşen doğal artış dikkate alınıyor mu?
Hayır. “Ek ölüm” sayılarını bulurken yaygın tanımı kullanıyoruz yani kriz dönemindeki ölüm sayılarını önceki yılların ortalama ölüm sayılarıyla karşılaştırıyoruz. Bakınız “Ek ölüm nasıl hesaplanır?”
Neden yalnız İstanbul?
Tüm Türkiye için ve tüm iller için ek ölüm analizinin yapılması salgının yayılımı hakkında da fikir verebilir. Fakat belediyelerin verilerine toplu halde ulaşmak mümkün değil. Ayrıca Sağlık Bakanlığı Durum Raporları’nda İBBS-1 bölgeleri içinde sadece İstanbul tekil olarak sunuluyor diğer iller İBBS-1 bölgeleri içinde sunuluyor. Böylece karşılaştırılmaya elverişli tek il İstanbul.
Neden bugüne kadar olan veriler dahil değil?
Verileri İstanbul Büyükşehir Belediyesi‘nden temin ediyoruz. Sistemde geçmiş günlerin hatta haftaların (en çok da günümüze yakın tarihlerin) sayılarında artışlar olabiliyor. Bu değişimi minimize etmek için bir hafta öncesine kadar olan verileri dikkate alıyoruz.
Bu sayılar İstanbul’da vefat edenlerin sayısı mı yoksa sadece İstanbul’da defnedilenlerin sayısını mı yansıtıyor?
Mart-Nisan 2020’de İBB verilerinin İstanbul’daki vefatları değil defin sayılarını yansıttığı, karantinalar dolayısıyla şehir dışında defnedilemeyen cenazeler yüzünden ek ölüm sayılarının yüksek olduğu iddia edilmişti. Bu konuda yapılmış açıklamaları aşağıda bulabilirsiniz. Karantina olmamasına karşın, Eylül itibariyle salgının yayılmasıyla birlikte yeniden yükselen ek ölüm sayıları da bu verilerin İstanbul’da vefat eden herkesi kapsadığını teyit ediyor.
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun açıklaması bu sayıların İstanbul’da vefat edenlerin sayısı olduğunu belirtiyor .
30 Eylül 2020 tarihli Sağlık Bakanlığı basın açıklamasında şu ifade yer alıyor:
“Vefat sayılarına ilişkin yanıltıcı iddialar bazı belediyelerin açıklamalarına dayanıyor. Belediyelerin e-devlet veritabanında da yer alan mezarlık bilgi sisteminde söz konusu ildeki defin sayıları yer alır. Defin raporları ise kişilerin öldüğü ilde verilir. Ölen kişi ya öldüğü ilde veya resmen ikametinin olduğu ilde ya da ailesinin uygun gördüğü ilde, memleketinde defnedilebilmektedir. Üç ayrı yer, üç ayrı il söz konusudur. Belediyelerin verileri kendi illerindeki defin sayılarını ortaya koyar.“
