FAS GÖZLEMLERİ

 Birkaç gündür ülke dışında, Faslıların Mağrip,Fransızların Marokko dedikleri Fas’tayız. Bu kısa sürede bir sürü gelişme oldu, en önemlisi dört bakanla ilgili meclis komisyonu kararı ile Fransa’daki saldırıydı.

Bugün bu yoğun gündem arasında daha hafif bir konuyu,Fas gözlemlerimi aktarmak istiyorum. Fas parlamenter bir monarşi ile yönetiliyor,Kralın çok büyük yetkileri var. Genel Kurmay başkanlığı, devlet başkanlığı ve dini liderliği uhdesinde taşıyor. Devlet kralın şahsıyla bütünleştirildiği için –karala dönük eleştiri- neredeyse yasak. Gücün ferdin elinde toplandığı her yerde olduğu gibi –asker ve polis- rejimin her şeyi. Yollarda birkaç kilometrede bir çevrilen araçları gördüğünüz zaman bunu yakinen hissediyorsunuz. Galiba bu kontrollerin esas amacı da –devlet gücünü-vatandaşa hissettirmek.

Kazablanka,Merakeş güzelleşme istidadı ve potansiyeli taşıyan şehirler.Toplum, yeni yeni kabuğunu kırmaya çalışıyor. Köylülük hala kentliliğe baskın. Bizim yazlık sinemalar dönemini hatırlatan,meydanlarda, yollarda çekirdek çıtlatarak eğlenme ihtiyacını gideren bir sürü insan görüyorsunuz.

Kazablanka’da geçtiğimiz yıllarda, Atlas okyanusu kıyıları doldurularak dünyanın en büyük camilerinden biri,2.Hasan Camisi yapılmış. Avlusu ile birlikte yüz bin kişinin namaz kılabileceği bir mekan. Lakin ruhu kabzedilmiş, ibadet sıcaklığına aşina olmayan bir mekan gibi duruyor. Bir defa namaz vakti dışında kapalı,içeri girip iki rekat namaz kılmak mümkün değil. Sadece turistler ücretli olarak girip bakabiliyorlar,vakit namazları dışında kapısı kilitli. Binlerce Fas’lı kadın,erkek,çoluk-çocuk beton avlusunda dolanıp duruyorlar. Ne oturulacak bir bank, ne de gölgelenecek tek bir ağaç var. Sonradan camilerin hepsinin namaz saatleri dışında kapalı olduğunu öğreniyoruz. Kenarda köşede,apartman kuytularındaki birkaç kişilik mescitler hariç namaz vakti dışında açık cami bulabilmek neredeyse imkansız.Fas’lılar bu durumu kanıksamış gibi duruyorlar. Dolayısıyla burada camilerin dini hayatın merkezinde olduğunu söylemek çok zor. Camiler dışında örgütlenen bir cemaat tarikat yapılanması var mıdır, onu da bu birkaç günlük kısa seyahat esnasında öğrenme imkanı bulamadık. Ancak dini bir duyarlılık veya özeni hatırlatan yaygın bir giyim şekli de gözümüze çarpmadı. Gelenek halini almış, geçmişten intikal etmiş bir dini anlayış var, bunun davaya dönüşmüş, şuur ve idrak haline gelmiş şekli ne kadar var, bunu birkaç günlük seyahatte anlayabilmek mümkün değil.

Fas’ta motosiklet ve bisiklet çok yaygın kullanılıyor.Özellikle Merakeş caddelerinde motosiklet, mobilyet veya bisiklet kullanan çok sayıda bayana rastlamak mümkün.Aynı şekilde kadınların otomobil kullanımları da yaygın.Dükkan,mağaza çalıştıran iş kadınları diğer Afrika ülkeleri ile mukayese edilmeyecek kadar çok.Türk iş adamları son birkaç yılda buralara hatırı sayılır yatırımlar yapmışlar. BİM,LC Waikiki bu firmalardan bazıları.Fas’ın bir çok oto yolunu Türk firmaları yapıyor.Kazablanka ve Merakeş’te Türk okulları var.

1956’ya kadar Fransız sömürgesi olan Fas’ta Fransız kültürünün etkisi hemen hissediliyor.Fransızca ikinci dil, mimaride Fransız-Arap karması melez bir görünüm hakim. Fas’ın en önemli azınlığı, nüfusu neredeyse Araplar kadar olan Berberiler. Okullarda Berberice eğitim yapılan dil olarak değil, öğretilen dil olarak kullanılıyor.Bir çok yerde temizlik sorunu var, bu yönde bir bilinç oluşmamış,temizliği dinin yarısı olarak gören bir medeniyete mensubiyet, onun şuuruna sahip olma keyfiyeti kazandırmamış...Bazı camilerin içinde (namaz kılınan mekanla iç içe) tuvaletlerin olmasını çok yadırgadım.Sevdiren,özendiren bir dini nezahet yok.Mensubu olduğunuz medeniyet ne kadar büyük olursa olsun,mensupları küçük olunca hiçbir şey değişmiyor.Yeni bir medeniyet inşası ancak tepeden tırnağa kendimizi inşa ile mümkün.Yoksa biz bu yarışın hiçbir yerinde olmayız..

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Arşivi