Hazine'nin Kaynak Yetersizliği: Vergi Denetimlerinde Seferberlik

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in dolaylı vergilerin payını azaltarak dolaysız vergi tahsilatını artırma hedefinin ardından, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) yoğun bir vergi denetim seferberliği başlattı. GİB'in 2024 Faaliyet Raporuna göre 40 bin 665 personeli bulunuyor; ancak vergi dairelerindeki memurlar, saha denetim elemanları ve vergi kontrolörlerinin sayısı, ülke çapında kapsamlı bir denetim için yeterli görünmüyor.

Bakan Şimşek'in Organize Sanayi Bölgeleri ve şehirler arası yollarda polislerle birlikte vergi elemanlarını görevlendirme önerisi, bütçe açığının ve hazinenin yüksek faizli borçlanma ihtiyacının artmasıyla açıklanıyor. Ocak-Mart döneminde 702 milyar TL olan üç aylık bütçe açığı, nisan ayı verileriyle 1 trilyon TL'ye yaklaşması bekleniyor. 2025 bütçesindeki 1,9 trilyon TL'lik hedef açığın yaklaşık yarısının 4 ayda gerçekleşmesi, yılsonu hedefinin ciddi sapmalara uğramasına ve ek bütçe ihtiyacına yol açabilir.

Mart ayındaki siyasi gelişmelerden sonraki faiz artışları, hazinenin iç borçlanma maliyetini önemli ölçüde yükseltti. Hazine, her 100 TL'lik iç borç geri ödemesi için 130-140 TL arasında yeni borçlanmaya gitmek zorunda kalıyor. Bu kaynak yetersizliğini gidermek için vergi denetimi seferberliği ve vergi cezaları tahsilatına hız verilmesi planlanıyor. Bakan Şimşek, dolaylı vergi oranlarında indirim olmadığını belirtirken, dolaysız vergilerin payının vergi denetimleri ve cezalarla artırılacağını ifade etti. GİB raporuna göre, 2024 yılında KDV ve ÖTV'nin toplam vergi gelirleri içindeki payı yüzde 51,71, diğer dolaylı vergilerle birlikte yüzde 65,90 iken, dolaysız vergilerin payı yüzde 34,10 oldu. Son 10 yılda dolaylı vergilerin payı ortalama yüzde 66,05, dolaysız vergilerin payı ise yüzde 33,95 oldu. 2025 bütçesinde devletin vergi muafiyetleriyle vazgeçtiği gelir ise 3 trilyon 5 milyar TL olarak belirtildi.