Bazı okurlar Zengezur’u Boğazlara benzeterek Amerika’nın kontrolünde olmasının çok yanlış olduğunu ifade etmişler. Zengezur, Boğazlar değil. Alternatifi olan hiçbir yol Boğazlara benzetilemez. Rusya, Gürcistan, Ukrayna, Romanya, Bulgaristan ve Gürcistan limanlarını kendisinin limanları gibi kullanan Azerbaycan’ın deniz yolundan dünyaya ulaşmak için Boğazlardan başka alternatifi yok.

Oysa Türkiye Türkistan’a otuz dört yıldır Gürcistan-Rusya ve İran üzerinden ulaşıyor. En çok bunlar zikrediliyor ama bunlar kadar popüler olmayan başka yollarda var. Diyelim ki Amerikalılar Zengezur’u verimli çalıştıramadılar rekabetçi yapamadılar, eski güzergahları kullanmaya devam ederiz. Ne kaybettik? Hiç.

Zengezur Koridoru ateşkes anlaşmasında yer alır almaz İran, Aras koridorunu genişletti. Modernize etti. Kontrolleri yok mesabesine düşürdü. Neden? Aras ile ilgili sıkıntılar ortadan kalksın, Zengezur’dan vazgeçilsin diye. Alternatifin ikiden üçe çıkması ve üçüncü yolu farklı bir devletin kontrol etmesi en çok bizim lehimize.

Kaldı ki ABD’nin asıl hedefi Rusya ve İran değil, Çin. Rusya’yı Çin’den ayırmak istiyorlar. Mümkünse yanlarına çekecekler, değilse nötr bir pozisyona getirecekler. İran’ı zayıflatıp uluslararası sisteme eklemleyecekler. Bu mümkün olmazsa rejimi yıkacaklar. Bu stratejinin bir yansıması olarak -Ukrayna savaşı biterse ve İran’la nükleer anlaşma imzalanırsa- Rusya ve İran’ı sürece dahil edecek gelişmeler bile olabilir. Mesela Rusya’nın güney-kuzey koridoru Zengezur’a bağlanabilir ki bu olduğunda iki koridorun da değeri katlanır.

Başta Fahri Paşamız bazı okurlar ‘’Amerikan askerlerinin Kafkasya’ya girmesinden nasıl rahatsız olmazsın?’’ diye sormuşlar. Neden olayım? Türkiye’de de Amerikan askeri var. Yakın zamana kadar Kafkasya’da hakim güç Rusya’ydı. Rakiplerimiz Rusya ve İran’dı. Onların zayıflaması bizim güçlenmemiz demek. Amerika’nın Kafkasya’ya girmesi onları zayıflatıyor. Bizi güçlendiriyor. Onlar rahatsız olsun. Ben neden olayım?

Amerika’nın Suriye’de olmasından rahatsızım. Çünkü düşmana destek oluyor. Kıbrıs’ta Türk askeri kadar Amerikan ve İngiliz askeri olmasından rahatsızım ama gücümüz çıkarmaya yetmiyor. Fakat Balkanlarda Amerikan askeri olmasından rahatsız değilim. Zira onlar olmasaydı Ruslar Bosna’dan, Kosova’dan, Makedonya’dan ve Karadağ’dan çıkmazlardı.

Komutanımız eleştirisini derinleştirmiş: ‘’Amerika’nın Kafkasya’ya girmesi İsrail’in girmesidir.’’ Azerbaycan zaten İsrail’in Amerika’dan sonra en yakın müttefiki. Orada bin Amerikan askeri olunca çok şey değişmez.

Beş yıl önce Karabağ ve Azerbaycan’ın %25’i işgal altındaydı. Kahraman ordumuzun düzenlediği operasyondan sonra imzalanan ateşkes anlaşmasına göre Zengezur koridoru Rusya’nın denetiminde olacaktı. İlaveten Şuşa dışında Karabağ’da Azerbaycan askeri olmayacaktı. Hem Karabağ’da hem de Karabağ’ı Ermenistan’a bağlayan -Azerbaycan toprağı olan- Laçin koridorunu Rus askerleri kontrol edecekti. Geldiğimiz noktada ne Karabağ’da ne de Laçin’de yani Azerbaycan topraklarında Rus askeri olmayacak. Zengezur’da yani Türkiye ve Azerbaycan’ın İran’la olan sınırlarının yanı başında da Rus askeri olmayacak.

Okurlarım hatırlar, ben yolun Ermenilerin kontrolünde olmasına da razıydım. Neticede yol çalışırsa onlarda kazanacaklar. Ama Amerika’nın kontrolünde olması daha iyi oldu. Ermenistan’da iktidara kim gelirse gelsin Amerika’yı karşısına alamaz. Amerika yol çalışırsa kazanır, çalışmazsa zarar eder. Neden zarar etmek istesin?

Bilakis göreceksiniz, Kalkınma yolunun Zengezur koridoruna bağlanmasını destekleyecekler. Zira bu olduğunda Arap dünyası Türkistan’a bağlanacak. Yol daha yoğun olacak. Türkistan ve Kafkasya’ya Körfez sermayesi akacak ki bu Rusya, İran ve Çin’in irtifa kaybetmesi demek. Hopa, Rize ve Trabzon limanlarının koridora otobanlarla bağlanmasını ve dolayısıyla Karadeniz limanlarının Kafkasya ve Türkistan devletlerine de hizmet etmesini bizden çok isteyecekler. Böylece hem para kazanacaklar hem de İran’ın Türkistan’daki ağırlığını kıracaklar. (Türkistan devletleri halen İran limanlarını kullanıyorlar.)

Bazı okurlarım ‘’Koridor neden Türkiye’nin kontrolünde değil? Türkiye’nin kontrolünde olmalıydı. Bu başarısızlık.’’ demişler. Bende biraz empati yapın diyorum. Daha üç yıl önce savaşıyorduk. Normalde hiçbir devlet kendi toprakları üzerinde kendi denetiminde olmayan bir koridor kurulmasına izin vermez. Bunun günümüzde örneği yok. (Kaleningrad’ı Beyaz Rusya’ya bağlayan Suwalki Koridoru aynı zamanda Polonya ve Litvanya sınırı. Koridorun bir kısmı Polonya’nın bir kısmı Litvanya’nın kontrolünde. Ama tamamında Rusya’nın serbest geçiş hakkı var.) Mesela biz Amerika’ya, İngiltere’ye ya da bir dost ülkeye örneğin Pakistan’a, topraklarımızdan bırakın topraklarımızı karasularımızdan geçecek bir koridorun yönetimini ve haklarını hem de 99 yıl devreder miyiz?

Zengezur koridoru, Edirne’den başlayıp Urumçi’ye kadar gidecek yolun bir parçası olacak. Her devlet kendi topraklarından geçen kısımda söz sahibi olurken Ermenistan’dan geçen kısımda Amerika söz sahibi olacak. Neden? Azerbaycan, Ermenistan’a güvenmediğinden bu formülü geliştirdi. Buna bizim muhalefet etmemiz mantıklı mı?

Bu yol iyi çalışırsa Amerikan şirketi para kazanacak. O nedenle özellikle Hazar üzerinden geçişlerin iyi organize edilmesi şart. Zira yolun diğer kısımları zaten sorunsuz kullanılıyor. Göreceksiniz, Amerikalılar Türk devletlerine Hazarla ilgili baskı yapacaklar. Zira Hazar trafiği iyi organize edilmezse bu güzergah tercih edilmez.

Bütün bunlara rağmen Amerikalıların bu işe nakliye amaçlı girdiğini düşünmüyorum. Türkiye’den Türkistan’a yılda 70 000 civarında olan seferin tamamı bu güzergaha kaysa bile Amerikalılar büyük kar elde edemezler. Ama Hazar’ın petrol ve gazı bu yol üzerinden Avrupa’ya akarsa hem elde edecekleri kar katlanır hem enerji üzerindeki kontrolleri artar hem de Türk devletlerinin Rusya’ya ve Çin’e olan bağımlılığı azalır.

‘’Amerika’nın dünyada en zayıf olduğu bölge neresidir?’’ diye sorulsa Türkistan derim. ‘’Türkistan’dan sonra neresi?’’ sualine Kafkasya derim. Amerika bu koridorla Kafkasya’ya güçlü bir giriş yapıyor. Türkistan’a adım atıyor. Olan bu. Ve bu aleyhimize değil. Lehimize. Artık Hazar geçişli nakil hatlarının ve Hazar köprüsünün gerçekleşme ihtimali çok daha yüksek. Yani Türkistan devletleriyle de Azerbaycan gibi olacağız.