Rusya-Ukrayna Savaşının bitmesinden en çok etkileneceklerin başında Türk milleti ve Türk devletleri geliyor. Savaşın bitmesinden hem olumlu hem de olumsuz yönde etkileneceğiz. Hangi tarafın ağır basacağını zaman gösterecek. Savaşta ölen ve sakat kalan dört kişiden biri Türk. En büyük ve başka şeylerle mukayese edilemeyecek kazanımımız bu belanın defi olacak. İki Slav devletinin savaşında, Türklerin adeta kurban edilmesi sonlanacak.

Ambargo nedeniyle Rusya’dan elde ettiğimiz ihracat, müteahhitlik ve turizm gelirleri çok düştü. Çok düşük fiyat uygulanmasına rağmen savaştan önce aldığımız hacmin onda biri kadar doğalgaz alıyoruz. Rusya yine ambargolar yüzünden başta Akkuyu olmak üzere birçok taahhüdünü geciktirdi. Belki Sinop nükleer tesisinin anlaşması bile bu nedenle gecikti. Aynı gelişmeler Ukrayna’yla olan ilişkilerimizde de yaşandı.

Savaş bittiğinde ihracatımızda, müteahhitlik ve turizm gelirlerimizde süratle artacak. Yılların açlığı olduğundan ve savaşın verdiği tahribat giderileceğinden savaştan önceki seviyenin de üstüne çıkılacak. Doğalgazda mevcut fiyatlarla alım yapmaya devam edebilirsek ki Avrupa-Rusya ilişkileri kısa sürede düzelmeyeceğinden edebileceğimizi düşünüyorum, enerji maliyetlerimiz düşecektir. Haddizatında Rusya’nın petrol ve gaz üretimi artacağından enerji fiyatları genel olarak düşecektir. Bu gelişme Türkiye’nin lehine Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan’ın aleyhine olur.

Türk devletlerinin her iki ülkeye yaptıkları minimum seviyeye düşen ihracat artacaktır. Her iki devlette çalışan Türklerin sayısı tavan yapacaktır. Zira her iki ülkede milyonlarca gencini kaybetti. Bu özellikle Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan gibi yurtdışında çalışan vatandaşlarının sayısı yüksek olan ülkeler için mühim. Milli gelirinin %30’dan fazlasını yurtdışı işçi gelirlerinden elde eden Türk devleti var.

Gelelim savaşın bitmesinin olumsuz etkilerine. Türkistan devletleri işgali kınamalarına, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü savunmalarına rağmen Rusya’ya ambargo uygulamadılar. Bilakis Rusya’nın ambargodan daha az etkilenmesini sağladılar. Bu nedenle Kremlin’in Türkistan’a karşı herhangi bir olumsuz yaklaşımı olamaz. Ama savaş başladıktan sonra Türkistan ve Kafkasya’da ağırlığı çok azalan Rusya prangasından kurtulduktan sonra eski pozisyonunu elde etmeye çalışacak. Bu da Türk devletlerinin hareket alanını daraltacak. AB ile Türkistan arasında başlatılan stratejik ortaklığın AB-Rusya ilişkileri toparlanmadan ilerlemesi mümkün değil.

Azerbaycan için aynı şeyleri söylemek mümkün değil. Aliyev Putin’le ipleri atmış gibi. En son cumartesi günü Ukraynalılara çağrı yaparak ‘’İşgale direnmelerini ve bir karış topraklarının bile Rusya’ya verilmesine razı olmamalarını’’ istedi. Rusya Azerbaycan’ın üzerine var gücüyle gitmeye devam edecek. Burada iş Türkiye ve Türkistan’a düşüyor. İki devletin arasındaki ortak noktanın öne çıkarılması ve uzlaşma sağlanması gerekiyor.

Zirvede Zengezur’un gündeme gelmediği düşünülemez. Rusya imzalanan anlaşmadan duyduğu rahatsızlığı ve baş sorumlu olarak Azerbaycan’ı gördüğünü, SOCAR’ın Ukrayna’nın farklı yerlerinde ki petrol depolarını imzaların atıldığı günün ertesi gün bombalayarak gösterdi. ABD ve Rusya Zengezur ile ilgili mutabakat sağlamış olsalar bile Türkiye ve Azerbaycan’ın onayını almadan sonuç alamazlar. Koridoru işletecek şirketin hisselerinin bir kısmının Rusya’ya devrinde anlaşmış olabilirler. Böyle bir durumda Türkiye’de şirketten aynı oranda hisse talep etmelidir.

Türkiye-Rusya ilişkileri Rusya’nın diğer Türk devletleriyle ilişkileri kadar net değil. İlişkilerimiz son derece grift. Türkiye Rusya’ya ambargo uygulamadı ama muhatap olduğu ağır baskılar nedeniyle ticari ilişkilerimizi giderek azaltacak uygulamalar yapmak zorunda kaldı. Mesela 2024 senesinde 2020’nin onda biri kadar gaz aldık. Türk bankaları Rus bankalarının kredi kartlarını kabul etmemeye başlayınca turist sayısı yarı yarıya düştü. Bunlar uygulamak zorunda kaldıklarımıza sadece iki örnek. Fakat Rusya bunları mecburen uyguladığımızı biliyor. Türkiye olmasa ambargonun çok daha etkili olacağının farkındalar.

Suriye’de iktidara Türkiye’nin desteklediği grupların gelmesi Kremlin için büyük kan kaybı. Ama yeni yönetim, Rusya’nın askeri üslerini, asker sayısını azaltarak muhafaza etmesine müsaade etti ki bu Ankara’nın onayı olmadan olamaz. Türkiye Sudan ve Libya’da da Rusya’yı geriletti ama askeri noktalara dokunmadı.

Kafkasya’dan Rusya’nın tasfiye süreci Türkiye ve Azerbaycan’ın fikir ve iş birliği yapması sayesinde bu aşamaya geldi. Zengezur’un ABD’ye verilmesinin Ankara’nın önerisi iddia ediliyor. Bu doğru olmasa bile Ankara’nın bu modeli onayladığı ortada. Savaşta Rus ordusuna en çok zayiat verdiren İHA’ lar ve top mermileri Türkiye üretimiydi. Avrupa’nın depolarını boşaltarak Ukrayna’ya gönderdiği eski, kullanılamaz ve zayıf silahlarla mühimmatı Türk şirketleri kullanılabilir kıldı. Modernize etti, etkilerini arttırdı.

Bunlara rağmen Rusya’nın savaş bittikten sonra Türkiye ile ilişkilerini bozmayacağını daha doğrusu bozamayacağını düşünüyorum. Moskova’nın böyle bir lüksü yok. Bilakis ticaret hacmimiz katlanacak. Putin’in ‘’Türkiye’yi doğalgaz merkezi ve borsası yapma’’ fikrini uygulama imkanı doğacak. Yeni petrol ve gaz nakil hatlarının yapılması kimseyi şaşırtmasın.

Bunların yanında Rusya Ortadoğu’da, Balkanlar’da, Kafkasya’da ve Türkistan’da daha etkili olmak isteyecek. Bu siyaset ister istemez Türkiye ile Rusya’yı karşı karşıya getirebilir. Ankara daha ortada, tarafsız bir pozisyon belirleyip Rusya’nın ABD ve AB’yle karşı karşıya gelmesini sağlayabilirse kazanımımız çok, kaybımız az olur.